Του Δημήτρη Μάρδα
Καθηγητή Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του ΑΠΘ

Πότε θα αρχίσει να συζητά η κυβέρνηση με τους πιστωτές τις άστοχες επιλογές του προγράμματος σωτηρίας της χώρας, δεδομένου ότι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), με τη ψυχρότητα που το διακρίνει, έχει ήδη ομολογήσει την αποτυχία του όλου εγχειρήματος;
Ποιος ευθύνεται για τη διαφωνία ανάμεσα στους τροϊκανούς αναφορικά με το κούρεμα ή μη του χρέους μας κατά το 2010 και όχι μεταγενέστερα; Το κακοφτιαγμένο κούρεμα του 2012 και το PSI που ακολούθησε, δείχνουν απλά το εξής: Η Ελλάδα ήταν ένας καρκινοπαθής, που βομβαρδίστηκε με χημειοθεραπεία, χωρίς να του αφαιρεθεί ο καρκίνος.Ποιος ευθύνεται λοιπόν για όλες τις προαναφερθείσες εκτροπές; Για τα λάθη στρατηγικής την ευθύνη φέρει τόσο η τρόικα όσο και οι ελληνικές κυβερνήσεις που δε διαπραγματεύθηκαν επαρκώς τα Μνημόνια. Βέβαια, το κύριο βάρος στο θέμα αυτό πέφτει στην τρόικα. Για τη μη υλοποίηση όμως των στόχων εκείνων, που θα εξασφάλιζαν αύξηση των φόρων από άλλες πηγές πέραν της βαριάς φορολογίας και περιορισμό της δημόσιας σπατάλης, την ευθύνη φέρει η αναποτελεσματικότητα των κυβερνήσεων μετά το 2009 (αν όχι μετά το 2005). Ενδεικτικά και όχι εξαντλητικά, σημειώνονται τα ακόλουθα που αφορούν στα ανωτέρω: Η φοροδιαφυγή δεν αγγίζεται ή ορθότερα αγγίζεται περιφερειακά. Αυτή όμως αφορά εισοδήματα της τάξης των 54 δις ευρώ ετησίως σύμφωνα με το Ινστιτούτο Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ). Το παρεμπόριο οργιάζει με την συγκατάθεση και των Δημοτικών Αρχών φυσικά. Αυτό όμως αφορά εισοδήματα αφορολόγητα της τάξης των 20 δις κατά την Εθνική Συνομοσπονδία του Ελληνικού Εμπορίου (ΕΣΕΕ). Επίσης, ο ετήσιος (αφορολόγητος) όγκος της διαφθοράς ανέρχεται σε ελάχιστο 7,5 δις ευρώ σύμφωνα με τη Διεθνή Διαφάνεια. Το λαθρεμπόριο καυσίμων τέλος ανέγγιχτο καλπάζει, στερώντας από τη χώρα έως 2,5 δις ευρώ έσοδα από τον προϋπολογισμό, σύμφωνα με τη γενική Γραμματεία Διαφάνειας. Από την άλλη, οι αποκρατικοποιήσεις καρκινοβατούν, ενώ πολλά αυτονόητα μέτρα πολιτικής (π.χ. περιορισμός της σπατάλης στις προμήθειες υγείας) ακόμη είναι προς διερεύνηση!. Όλα τα προαναφερθέντα στερούν τη χώρα από έσοδα κάθε μορφής. Αυτό μεταφράζεται είτε σε απώλεια φόρων είτε σε απώλεια κάποιων δισεκατορμμυριών ευρώ από τις αποκρατικοποιήσεις. Τα έσοδα από τις αποκρατικοποιήσεις θα ήταν ιδιαίτερα υψηλά αν αυτές ελάμβαναν χώρα έγκαιρα, δηλαδή από το 2005 και μετά, πριν λοιπόν οδηγηθούμε στην απαξίωση της δημόσιας περιουσίας (βλ. ΟΠΑΠ). Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που ερμηνεύουν αυτή τη στρέβλωση, που αντανακλάται στην πώληση κοψοχρονιάς των επιχειρήσεων του Δημοσίου. Ενδεικτικά παραθέτουμε μια ερμηνεία, που τη βρίσκουμε ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα και αποδίδεται στον καθηγητή οικονομολόγο και νομπελίστα Ζ. Στίγκλιτζ, που το 2001 τόνισε τα εξής.«Οι εθνικοί ηγέτες… πανευτυχείς ξεπουλούν τις εταιρίες παροχής ηλεκτρικού ρεύματος και ύδατος… Θα μπορούσες να δεις πώς ανοίγουν τα μάτια τους, με την προσδοκία της μίζας του 10%, που θα καταβληθεί σε λογαριασμό τους σε μια τράπεζα της Ελβετίας, απλά και μόνο γιατί οδήγησαν… στην απαξίωση της εθνικής αυτής περιουσίας»!. (Βλ. αναλυτικότερα,  http://www.gregpalast.com/the-globalizer-who-came-in-from-the-cold/).Όλα όσα αναφέρθηκαν, καθώς δε συμβάλλουν στη μείωση του ελλείμματος του κρατικού προϋπολογισμού, οδηγούν νομοτελειακά σε μια λύση: Στην αύξηση των φόρων. Πόσο θα αντέξουμε όμως τη φορομπηχτική αυτή πολιτική, που είναι απόρροια της έλλειψης τόλμης εκ μέρους των κυβερνώντων, της εντυπωσιακής δειλίας που τους διακρίνει και της έκδηλης απουσίας πολιτικής βούλησης; Πότε λοιπόν θα ξεσηκωθούμε μην αντέχοντας άλλους πρόσθετους φόρους; Οι απαντήσεις στο επίμαχο αυτό θέμα, όσο παράδοξο και αν ηχεί, δεν συμπίπτουν σε νοήματα και σε λύσεις. Αναλυτικότερα, ο Αριστοτέλης στα Πολιτικά του γράφει: «Επιδίωξη της τυραννίας είναι να πτωχεύσουν οι πολίτες, αφ’ ενός για να συντηρείται με τα χρήματά τους η φρουρά του καθεστώτος και αφ’ ετέρου για να είναι απασχολημένοι οι πολίτες και να μην τους μένει χρόνος για επιβουλές. Σε αυτό το αποτέλεσμα αποβλέπει τόσο η επιβολή μεγάλων φόρων, η απορρόφηση των περιουσιών των πολιτών…»Δε γνωρίζουμε αν η τρόικα ή οι δικοί μας πολιτικοί γνώριζαν τις απόψεις του Αριστοτέλη, αλλά απ’ ότι φαίνεται είναι γνήσιοι εκφραστές τέτοιων προσεγγίσεων. Πράγματι, από το 2009 έως το 2012, οι Έλληνες πολίτες καθώς είναι άκρως απασχολημένοι με τα μέτρα της φορολογικής πολιτικής που εφαρμόζονται, παραμένουν σιωπηροί, προς έκπληξη ακόμη και των συμμάχων μας. Τα όσα διαδραματίστηκαν όμως πριν και κατά τη Δ΄ Σταυροφορία το 1204 δίνουν άλλη απάντηση αρκετά διαφορετική από εκείνη του σταγειρίτη φιλοσόφου. Πιο συγκεκριμένα, θα περίμενε κανείς από μορφωμένους πολιτικούς άνδρες, να θυμούνται το όνομα και τον ρόλο του αυτοκράτορα του Βυζαντίου Αλέξιου Δ΄ Αγγέλου. Αυτός προκειμένου να αποκαταστήσει τον πατέρα του Ισαάκιο Β΄ στο θρόνο του Βυζαντίου, δε δίστασε να συμφωνήσει στην ουσία, το 1203, με τον τυφλωμένο από τους Ρωμιούς Δόγη της Βενετίας Δάνδολο, την παράδοση της Βασιλεύουσας των Πόλεων στους σταυροφόρους.Οι ξένοι, μετά από αυτήν την εξέλιξη τηρώντας τις υποσχέσεις τους απέναντι στον Αλέξιο Άγγελο Δ΄ φθάνουν στην Κωνσταντινούπολη. Ο σφετεριστής αυτοκράτορας Αλέξιος Άγγελος Γ΄ παίρνοντας υπό μάλης το ταμείο του κράτους διαφεύγει στη Θράκη. Ο θιγμένος αυτοκράτορας Ισαάκιος Β΄ καταλαμβάνει τον πολυπόθητο θρόνο, με τους Φράγκους να εγγυώνται έξω από τα τείχη της Πόλης τον νόμο και την τάξη, ενώ ο υιός του, Αλέξιος Άγγελος Δ΄ γίνεται συναυτοκράτορας.Θα μπορούσε κάποιος να ισχυρισθεί –με κάπως μεγαλύτερη δόση τακτ και χωρίς να έχει πάρει υπό μάλης το ταμείο ο πρωθυπουργός, διότι αυτό είχε ήδη αδειάσει– ότι έτσι αποχώρησε από την ηγεσία της χώρας η κυβέρνηση Καραμανλή και εμφανίστηκε η κυβέρνηση Παπανδρέου. Ίσως όμως κάποτε, φθάσουμε να αναρωτηθούμε το εξής –όσο υπερβολικό και να ηχεί εκ πρώτης όψεως– αν όλα στραβώσουν: Οι προσπάθειες των κυβερνήσεων μετά το 2009, σε συνεργασία με τον Σόϊμπλε, σε τι πραγματικά διαφέρουν από την συναλλαγή του Αλέξιου Δ΄ με τον Δάνδολο; Και όπως ο Αλέξιος Δ΄ έπρεπε να επικυρώσει με χρυσόβουλα τις υποχρεώσεις που είχε αναλάβει απέναντι στους φραγκολατίνους της εποχής εκείνης, έτσι και σήμερα η πολιτική ηγεσία της χώρας έπρεπε με μνημόνια συνεργασίας να στηρίξει τα συμπεφωνημένα με τους απογόνους των τότε κατακτητών. Από το σημείο όμως αυτό και μετά είναι που οι ιστορικοί συνειρμοί αρχίζουν και αποκτούν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Αναλυτικότερα, η επιβολή βαριάς φορολογίας και η ληστρική στάση των Σταυροφόρων τότε, ώθησε τον λαό σε επανάσταση. Ο ειλικρινής συνεργάτης του Δάνδολου, ο Αλέξιος Δ΄, έχασε κατά τη διάρκεια της εξέγερσης, μαζί με το στέμμα και την ίδια του την ζωή. Αυτό το γεγονός έκανε τους συμμάχους του σταυροφόρους να επέμβουν ορίζοντας δική τους κυβέρνηση το 1204 στην Πόλη και δημιουργώντας από την άλλη, τις αναγκαίες συνθήκες για την τελική της πτώση από τους Τούρκους το 1453.Και μετά από όλα όσα ζούμε, όλοι ευχόμαστε να συνετιστούν οι κυβερνώντες μας, έτσι ώστε μη φθάσουμε στο δυσδιάκριτο εκείνο σημείο όπου θα αναρωτιόμαστε κατά πόσο παραμένουμε πολύ κοντά αλλά κάτω από την λεπτή κόκκινη γραμμή ακολουθώντας τον Αριστοτέλη ή κατά πόσο την ξεπεράσαμε κατά ένα χιλιοστό, οδηγούμενοι σε περιπέτειες όμοιες της πρώτης άλωσης της Πόλης.