Σήμερα στο 9ο μέρος θα αναλύσουμε και θα αποκωδικοποιήσουμε με συμβουλές, όλες τις κρίσιμες λεπτομέρειες και τελευταίες οδηγίες της Γ.Γ.Δ.Ε. την πιο κρίσιμη θεματική ενότητα της δήλωσης: τα τεκμήρια, το απειλητικό "πόθεν έσχες".

Το οδοιπορικό λοιπόν του φορολογικού μας οδηγού, θα σταθεί στο πολύ σοβαρό αυτό θέμα για να αποκαλύψουμε τις κρυμμένες "παγίδες" και με χρηστικές οδηγίες και παραδείγματα να βοηθήσουμε ώστε να αποφύγετε λάθη, και επικίνδυνες εκπλήξεις.

Και τούτο γιατί, δεν μπορεί κανείς να προσπεράσει ή να αγνοήσει τον Πίνακα 5της φορολογικής δήλωσης, όπου παραμονεύει "το δόκανο" του Εφόρου, για να μας φορολογήσει ομαλά με βάση τα δηλούμενα πραγματικά εισοδήματα, ή αν αυτά είναι μικρότερα στο σύνολό τους σε σύγκριση με το εισόδημα που προκύπτει από τα τεκμήρια, να μας φορολογήσει με τα τεκμήρια, δηλαδή με το λεγόμενο τεκμαρτό εισόδημα. 

Τα τεκμήρια και το "πόθεν έσχες", πάντα είναι ο πονοκέφαλος. Γιατί;

Είναι γεγονός ότι τα τεκμήρια και το "πόθεν έσχες", πάντα είναι ο πονοκέφαλος, τόσο στη καθημερινή ζωή μας, όλο το χρόνο, όσο και όταν φθάνει η ώρα της φορολογικής δήλωσης.

Γι’ αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή και πολύ περισσότερο από το 2014 και μετά, όπου

με τον νέο φορολογικό νόμο (ΚΦΕ-Ν. 4172/2013), ήλθαν τα πάνω κάτω και το τοπίο άλλαξε ριζικά, σε όλες τις φορολογίες. Κρύβουν πολλές "παγίδες", οι αλλαγές όχι μόνο στα τεκμήρια που επανήλθαν δριμύτερα, αλλά και στις φοροεκπτώσεις.

Σημείωση: δεν πρέπει να μπερδεύουμε την έννοια του τεκμηρίου με την έννοια του "πόθεν έσχες". Είναι διαφορετική η μία από την άλλη.

Με τα τεκμήρια ο νομοθέτης θέλει ένα εναλλακτικό τρόπο υπολογισμού του εισοδήματος του φορολογουμένου.

Ωστόσο ο νομοθέτης, προβλέπει με διατάξεις, ότι το κόστος με βάση τις δαπάνες διαβίωσης δεν εξαντλεί τη φορολογική υποχρέωσή του φορολογούμενου ο οποίος εξακολουθεί να υπόκειται σε έλεγχο όσον αφορά στην ακριβή δήλωση των εισοδημάτων του, δηλαδή το "πόθεν έσχες" και να επιβάλλει , φόρο πρόστιμα και προσαυξήσεις , αν δεν έχει την δυνατότητα να δικαιολογήσει την πηγή των χρημάτων.

Πρώτο θύμα είναι η πρώτη κατοικία η απόκτηση της οποίας, από 1-1-2014 έχει πλέον τεκμήριο, χωρίς κανένα αφορολόγητο όριο και όταν γίνεται με δάνειο, έχουν τεκμήριο οι δόσεις για το κεφάλαιο και τους τόκους.

Θυμίζουμε ότι για το διάστημα από 17-12-2010 μέχρι 31-12-2013, με στόχο κυρίως την τόνωση της επιχειρηματικότητας, της οικοδομικής δραστηριότητας και της οικονομίας συνολικά, είχαν ανασταλεί, οι διατάξεις που αφορούν τις δαπάνες, του "πόθεν έσχες" για την απόκτηση (αγορά ή ανέγερση ή χρονομεριστική ή χρηματοδοτική μίσθωση) όλων των ακινήτων.

Επίσης γνωρίζουμε όλοι ότι τεκμήριο από το πρώτο τετραγωνικό μέτρο έχει από 1-1-2010 και η κατοικία (κύρια ή δευτερεύουσα) που ιδιοκατοικείται ή μισθώνεται ή έχει παραχωρηθεί δωρεάν.

"Παράθυρα" που έκλεισαν:

Ένα άλλο παράθυρο που έκλεισε και από 1-12014, είναι το τεκμήριο απόκτησης που έχει να κάνει με:

- την αγορά, τη σύσταση ή την αύξηση μετοχικού κεφαλαίου επιχειρήσεων.

- την αγορά εταιρικών μεριδίων και μετοχών και την

- την αγορά "χρεογράφων γενικώς", όπως η αγορά ομολόγων του ελληνικού δημοσίου, αμοιβαίων κεφαλαίων, εταιρικών ομολόγων κλπ.

Για αυτό πάντα μέσα στο έτος και πάντως πριν λήξει η προθεσμία της φορολογικής δήλωσης, για να αποφύγουμε τις δυσάρεστες εκπλήξεις, πρέπει να κάνουμε "σωστό λογαριασμό".

Αυτό σημαίνει ότι όταν αποφασίσουμε να αγοράσουμε κάποιο περιουσιακό στοιχείο που ξεπερνά σε αξία το εισόδημά μας, χρειάζεται να λάβουμε μέτρα για το πως πρέπει να το καλύψουμε.

Παράδειγμα:

Αν αγοράσαμε στο 2014, ένα αυτοκίνητο με αξία 22.000 ευρώ και το εισόδημά μας είναι 16.000 ευρώ, αν δεν έχουμε να επικαλεσθούμε άλλα ποσά "κάλυψης τεκμηρίων" στον πίνακα 6, τότε θα φορολογηθούμε με βάση τα 22.000 ευρώ, και όχι τα 16.000 ευρώ.

Γίνεται συνεπώς αντιληπτό ότι ο φορολογικός νομοθέτης, με τα κρίσιμα άρθρα 30 έως 34 του ισχύοντος φορολογικού νόμου (ΚΦΕ – Ν. 4172/2013), θέτει σε λειτουργία τη φιλοσοφία των τεκμηρίων και γενικότερα του πόθεν έσχες, για να συλλαμβάνουν "κατά τεκμήριο" μη δηλωθέντα και μη φορολογηθέντα έσοδα στη φορολογία εισοδήματος.

Τα τεκμήρια λειτουργούν αθροιστικά στην οικογενειακή δήλωση των συζύγων.

Χρήσιμη επισήμανση: Η πράξη έχει αποδείξει ότι στο θέμα των τεκμηρίων υπάρχει ασάφεια και μεγάλη σύγχυση.

Γιατί πόσο καλά γνωρίζουν οι φορολογούμενοι ότι: α) τα τεκμήρια λειτουργούν συνολικά; Δηλαδή αθροιστικά, για την οικογενειακή δήλωση; και β) ότι απέναντί τους επίσης αθροιστικά θα έλθει να συγκριθεί το οικογενειακό εισόδημα, προκειμένου να τα καλύψει ή όχι;

Η επισήμανση αυτή γίνεται πρακτικά κατανοητή με το ακόλουθο παράδειγμα:

Ο σύζυγος και η σύζυγός του στη δήλωσή τους του 2014 δηλώνουν αντίστοιχα:

ο σύζυγος η σύζυγος Σύνολο

Συνολικό καθαρό εισόδημα 2014 12.940 14.400 27.340€

Δαπάνη τεκμηρίων 17.100 18.880 35.980€

Διαφορά (εισοδήματα μείον τεκμήρια) -4.160 -4.480 -8.640€

Ποσό που επικαλούνται στον Πίνακα 6

(κωδ. 781) για μείωση της δαπάνης τεκμηρίων

(π.χ. πώληση) αυτοκινήτου και ανάλωση

κεφαλαίου προηγούμενων ετών) 9.200* -------- 9.200€

*μόνο ο σύζυγος διαθέτει ανάλωση

Πώς θα φορολογηθούν οι δύο σύζυγοι;

Θα φορολογηθεί ο καθένας με βάση τα πραγματικά εισοδήματά τους, διότι αθροιστικά για τους δύο μαζί δεν προκύπτει διαφορά που να μη καλύπτεται από ποσά που μειώνουν τα τεκμήρια.

Δηλαδή: συνολικό καθαρό εισόδημα και των δύο συζύγων 27.340 ευρώ.Συνολική δαπάνη τεκμηρίων και των δύο συζύγων: 35.980 ευρώ. Διαφορά: - 8.640

Η διαφορά αυτή καλύπτεται όπως βλέπουμε μόνο από τον σύζυγο, που με το ποσό 9.200 ευρώ, καλύπτει τη διαφορά τη δική του (-4.160 ευρώ) και της συζύγου του(-4.480ευρώ).

Ποια είναι όμως τα συγκεκριμένα τεκμήρια:

Στον Πίνακα 5 της δήλωσης, δεν γίνεται τίποτα άλλο, από την εφαρμογή των πιο πάνω διατάξεων. Έτσι ανάλογα με την αιτία που δημιουργούν τα τεκμήρια χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:

Α. Τα τεκμήρια δαπανών διαβίωσης (τρόπου ζωής), του φορολογουμένου, της συζύγου του και των προσώπων που συνοικούν και τους βαρύνουν, ορίζονται στο άρθρο 31 του ΚΦΕ-Ν. 4172/2013, "Αντικειμενικές δαπάνες και υπηρεσίες", όπως ισχύει για τα εισοδήματα του 2014 που δηλώνουμε φέτος.

Με βάση τις διατάξεις του άρθρου αυτού προσδιορίζονται οι ετήσιες αντικειμενικές δαπάνες που λαμβάνονται υπόψη για τον προσδιορισμό του τεκμαρτού εισοδήματος του φορολογούμενου, της συζύγου του και των εξαρτώμενων μελών του.

Για τον προσδιορισμό λαμβάνονται υπόψη οι ακόλουθες αντικειμενικές δαπάνες :

α) Ιδιοκατοικούμενες ή μισθωμένες ή δωρεάν παραχωρηθείσες κύριες κατοικίες.

β) Ιδιοκατοικούμενες ή μισθωμένες ή δωρεάν παραχωρηθείσες δευτερεύουσες κατοικίες.

γ) Ετήσια αντικειμενική δαπάνη επιβατικών αυτοκινήτων ιδιωτικής χρήσης

δ) Ετήσια αντικειμενική δαπάνη ιδιωτικών σχολείων

ε) Αντικειμενική δαπάνη οικιακών βοηθών, οδηγών αυτοκινήτων κλπ

στ) Δαπάνες σκαφών αναψυχής ιδιωτικής χρήσης.

ζ) Δαπάνες αεροσκαφών, ελικοπτέρων, ανεμόπτερων

η) Δαπάνες δεξαμενών κολύμβησης

θ) Ελάχιστη αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης (ορίζεται σε 3.000 ευρώ προκειμένου για τον άγαμο και σε 5.000 ευρώ για τους συζύγους που υποβάλλουν κοινή δήλωση, εφόσον δηλώνεται πραγματικό ή τεκμαρτό εισόδημα).

Προσοχή: Πιο κάτω θα κάνουμε εκτενή αναφορά και θα παραθέσουμε παραδείγματα, για το πως και πότε λειτουργεί η ελάχιστη ετήσια αντικειμενική δαπάνη:

Β. Τα τεκμήρια δαπανών απόκτησης περιουσιακών στοιχείων ("πόθεν έσχες" ), του φορολογουμένου, της συζύγου του και των προσώπων που τους βαρύνουν, ορίζονται στο άρθρο 32 του ΚΦΕ-Ν. 4172, "Δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων" όπως ισχύει για τα εισοδήματα του 2014 που δηλώνουμε φέτος και λογίζονται τα χρηματικά ποσά που πραγματικά καταβάλλονται για:

α) Αγορά ή χρηματοδοτική μίσθωση αυτοκινήτων, δίτροχων ή τρίτροχων αυτοκινούμενων οχημάτων, πλοίων αναψυχής και λοιπών σκαφών αναψυχής, αεροσκαφών και κινητών πραγμάτων μεγάλης αξίας.

Ως κινητά πράγματα μεγάλης αξίας νοούνται εκείνα που η αξία τους υπερβαίνει το ποσό των 10.000 ευρώ.

β) Αγορά επιχειρήσεων ή σύσταση ή αύξηση του κεφαλαίου επιχειρήσεωνπου λειτουργούν ατομικώς ή με τη μορφή ομόρρυθμης ή ετερόρρυθμης ή ανώνυμης εταιρείας ή περιορισμένης ευθύνης εταιρίας ή ιδιωτικής κεφαλαιουχικής εταιρίας ή κοινωνίας ή κοινοπραξίας ή αστικής εταιρίας ή αγορά εταιρικών μερίδων και χρεογράφων γενικώς.

γ) Αγορά ή χρονομεριστική ή χρηματοδοτική μίσθωση ακινήτων ή ανέγερση οικοδομών ή κατασκευή δεξαμενής κολύμβησης.

δ) Χορήγηση δανείων προς οποιονδήποτε.

ε) Η ετήσια δαπάνη για δωρεές, γονικές παροχές ή χορηγίες χρηματικών ποσών, εφόσον αυτά υπερβαίνουν ετησίως τα 300 ευρώ,

στ) Απόσβεση δανείων ή πιστώσεων οποιασδήποτε μορφής.

Πιο κάτω θα δούμε αναλυτικά τι ισχύει για κάθε τεκμήριο:

Σημαντικές επισημάνσεις για τα τεκμήρια:

Οι νέες διατάξεις στην ουσία συνεχίζουν την εφαρμογή του "πόθεν έσχες":

Ως γνωστόν με το νόμο 3842/2010 (άρθρο 3), έγιναν μεταβολές στον τρόπο προσδιορισμού του εισοδήματος των φορολογουμένων με βάση τις δαπάνες διαβίωσης του, ώστε το σύστημα για τις δαπάνες διαβίωσης να βασίζεται σε αρχές και κανόνες, μεταξύ των οποίων, να έχει συμπληρωματικό ρόλο στον προσδιορισμό του φορολογικού εισοδήματος, και να λειτουργεί ως κριτήριο απόδειξης των αδήλωτων εισοδημάτων και να συμβάλλει στην αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής και της φοροαποφυγής. (σχ. βλ. αιτιολογική έκθεση του παραπάνω άρθρου).

Έτσι σε σχέση με το προηγούμενο καθεστώς, έχουμε μία σημαντική αλλαγή και καθιερώνεται ένα αντικειμενικό σύστημα προσδιορισμού των δαπανών που απαιτούνται να γίνουν λόγω της κατοχής και χρήσης ορισμένων περιουσιακών στοιχείων.

Ο νομοθέτης θέλει πλέον να λαμβάνεται υπόψη, ένα ετήσιο κόστος συντήρησης και λειτουργίας κατοικιών, αυτοκινήτων, σκαφών αναψυχής, εναέριων μέσων, πισινών, διδάκτρων, οικιακών βοηθών κ.α. προκειμένου να εκτιμηθεί ένα εισόδημα ως ελάχιστο φορολογητέο εισόδημα.

Για παράδειγμα στον τρόπο προσδιορισμού της ετήσιας δαπάνης διαβίωσης της κατοικίας (κύριας και δευτερεύουσας) του φορολογουμένου, δεν θέλει να συνεχίσει τον μέχρι τότε τρόπο πού υπολογιζόταν με βάση το τεκμαρτό μίσθωμα αυτής και στο εξής, θα υπολογίζεται με βάση τις δαπάνες συντήρησης, επισκευής, τις πάγιες καταναλώσεις (ηλεκτρικό, τηλέφωνο, νερό) και τις δαπάνες λειτουργίας αυτής (π.χ. για μεγάλες κατοικίες καθαρίστριες, κηπουροί, ασφάλειες).

Επίσης, για λόγους φορολογικής δικαιοσύνης, καθιερώνει συντελεστές βαρύτητας με βάση την τιμή ζώνης της περιοχής στην οποία βρίσκεται το ακίνητο, ώστε να προκύπτουν μεγαλύτερα ποσά διαβίωσης για ακίνητα που βρίσκονται σε ακριβές περιοχές.

Ωστόσο ο νομοθέτης, προβλέπει ότι το κόστος με βάση τις δαπάνες διαβίωσης δεν εξαντλεί τη φορολογική υποχρέωσή του φορολογούμενου ο οποίος εξακολουθεί να υπόκειται σε έλεγχο όσον αφορά στην ακριβή δήλωση των εισοδημάτων του.

Λειτουργεί όμως ως βάση για την καταρχήν αξιολόγηση από τις φορολογικές αρχές της ειλικρίνειας του δηλούμενου εισοδήματος στο πλαίσιο του ανωτέρω συστήματος μορίων κινδύνου.

Για τα φορολογικά έτη που αρχίζουν από 1-1-2014 και μετά:

Με τις διατάξεις των άρθρων 30 - 34 του ΚΦΕ-Ν.4172/2013, θα συνεχισθεί το παραπάνω καθεστώς του εναλλακτικού τρόπου υπολογισμού της ελάχιστης φορολογίας όταν το τεκμαρτό εισόδημα του φυσικού προσώπου είναι υψηλότερο από το συνολικό εισόδημά του.

Έτσι το τεκμαρτό εισόδημα όπως είδαμε παραπάνω, υπολογίζεται με βάση τις αντικειμενικές δαπάνες διαβίωσης και τις δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων του φορολογούμενου και των εξαρτώμενων μελών του, σύμφωνα με τα άρθρα 31 και 32.

Γράφοντας τα παραπάνω, θα συμφωνήσω με την άποψη του έγκριτου συναδέλφου Γιώργου Κορομηλά (βλ "ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΟ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΩΔΙΚΑΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑΣ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ-Ν. 4172/2013" ΑΘΗΝΑ 2014) ότι, "στα πλαίσια μιας ριζοσπαστικής μεταρρύθμισης στη φορολογία εισοδήματος, όπως η επιχειρούμενη με το Ν. 4172/2013, αυτή δεν μπορεί να γίνει βασιζόμενη σεαποτυχημένες πρακτικές του παρελθόντος, όταν πλέον υπάρχει η δυνατότητα, μέσω της καθιέρωσης του ηλεκτρονικού περιουσιολογίου, να αναζητούνται και να φορολογούνται τα εισοδήματα που αποκρύπτονται".

Πώς λειτουργούν τα τεκμήρια:

Εάν το συνολικό δηλωθέν εισόδημα, το οποίο προσδιορίζεται από τις τέσσερις κατηγορίες (πηγές) ακαθάριστων εισοδημάτων του άρθρου 7 του ΚΦΕ, (τις οποίες αναλύσαμε στα προηγούμενα μέρη), είναι μικρότερο από το τεκμαρτό εισόδημα (αντικειμενικές δαπάνες και δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων), τότε η διαφορά που θα προκύψει θα φορολογηθεί εκτός και αν καλυφθεί ή περιορισθεί σύμφωνα με τις διατάξεις που ορίζονται στο άρθρο 34.

Με το άρθρο 33 ορίζονται οι περιπτώσεις στις οποίες δεν εφαρμόζεται η ετήσια αντικειμενική δαπάνη και η δαπάνη απόκτησης περιουσιακών στοιχείων, που θα δούμε παρακάτω.

Βασικές διευκρινήσεις:

- Σημειώνεται ότι οι αντικειμενικές δαπάνες και η δαπάνες απόκτησης περιουσιακών, αφορούν μόνο τα φυσικά πρόσωπα και όχι τα νομικά πρόσωπα.υνεπώς οι διατάξεις εφαρμόζονται μόνο όταν τις δαπάνες πραγματοποιούν φυσικά πρόσωπα, ως ιδιώτες και όχι στα πλαίσια άσκησης επιχειρηματικής δραστηριότητας όπου οι σχετικές αγορές έχουν καταχωρηθεί στα λογιστικά τους αρχεία.

- Επίσης λαμβάνονται υπόψη μόνο τα ποσά που πραγματικά καταβάλλονται στο φορολογικό έτος (ποσό δόσης, προκαταβολής κ.τ.λ.) και όχι το συνολικό ποσό της αγοράς που πιθανόν μέρος του να καταβληθεί σε επόμενο φορολογικό έτος.

- Δεν εξετάζεται αν τα φυσικά πρόσωπα είναι ενήλικα ή ανήλικα. Για τα αλλοδαπά φυσικά πρόσωπα αρκεί αυτά να έχουν τη φορολογική τους κατοικία στην Ελλάδα.

Πότε και σε ποιες περιπτώσεις δεν εφαρμόζονται τα τεκμήρια απόκτησης περιουσιακών στοιχείων και τα τεκμήρια διαβίωσης:

Τις περιπτώσεις που δεν έχουν εφαρμογή και συνεπώς απαλλάσσονται από τα τεκμήρια απόκτησης περιουσιακών στοιχείων και δαπανών διαβίωσης, ορισμένες κατηγορίες φορολογούμενων, τις καθορίζει το άρθρο 33, του ΚΦΕ-Ν. 4172/2013 (σχ. βλ. και την αναλυτική εγκύκλιο για τα τεκμήρια της ΓΓΔΕ,πολ. 1076/26-3-2015).

Έτσι με βάση τις νέες διατάξεις τα άρθρα 31 και 32 δεν έχουν εφαρμογή:

α) Για την αντικειμενική δαπάνη, βάσει Ε.Ι.Χ. αυτοκινήτου αναπήρου, το οποίο απαλλάσσεται από τα τέλη κυκλοφορίας.

β) Για την αντικειμενική δαπάνη, βάσει Ε.Ι.Χ. αυτοκινήτου ή κατοικίας για:

- το αλλοδαπό προσωπικό που δεν διαμένει μόνιμα στην Ελλάδα ή

- για τους Έλληνες που διαμένουν μόνιμα στο εξωτερικό και απασχολούνται αποκλειστικά σε επιχειρήσεις που είναι εγκατεστημένες στη χώρα μας με βάση τους νόμους α.ν.89/1967, α.ν.378/1968 και του άρθρου 25 του ν.27/1975,

γ) Για την αντικειμενική δαπάνη, βάσει Ε.Ι.Χ. που έχουν αγορασθεί γιαμεταπώληση από επιχειρήσεις μεταπώλησης αυτοκινήτων που έχουν υπαχθεί στο ειδικό καθεστώς φορολογίας του άρθρου 45 του ν.2859/2000, εφόσον η άδεια και οι πινακίδες κυκλοφορίας του μεταβιβαζόμενου αυτοκινήτου οχήματος έχουν παραμείνει στη ΔΟΥ στην οποία έγινε η μεταβίβαση του αυτοκινήτου προς την επιχείρηση μεταπώλησης μέχρι και την ημερομηνία μεταπώλησης από αυτή σε τρίτο και εφόσον βέβαια το αυτοκίνητο κατά το χρονικό διάστημα δεν κυκλοφόρησε παράνομα.

Οι μεταπωλήτριες επιχειρήσεις έχουν υποχρέωση μαζί με την ετήσια δήλωση φορολογίας εισοδήματος να συνυποβάλλουν υπεύθυνη δήλωση του ν.1599/1986, στην οποία να αναγράφουν τα πιο πάνω αυτοκίνητα που αγόρασαν ή πούλησαν στο οικείο έτος.

Περιορισμός της αντικειμενικής δαπάνης:

Για ατομικές επιχειρήσεις μεταπώλησης αυτοκινήτων της περίπτωσης αυτής, η ετήσια αντικειμενική δαπάνη που προκύπτει από τα προς πώληση οχήματα, όταν δεν κατατεθούν η άδεια και οι πινακίδες κυκλοφορίας τους στη Δ.Ο.Υ., σύμφωνα με τα προαναφερθέντα, δεν μπορεί να υπερβαίνει τη μεγαλύτερη αντικειμενική δαπάνη που προκύπτει από αυτοκίνητο της επιχείρησης. Ισχύει για δαπάνες που προκύπτουν από 1.1.2010 και μετά.

δ) Για την αντικειμενική δαπάνη που προκύπτει με βάση σκάφη αναψυχής ιδιωτικής χρήσης, ανεξάρτητα από το μήκος και αν χρησιμοποιούν ή όχι προσωπικό, κυριότητας ή κατοχής από φυσικά πρόσωπα που είναι μόνιμοι κάτοικοι εξωτερικού.

ε) Για την αγορά πάγιου εξοπλισμού επαγγελματικής χρήσης από πρόσωπα που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα.

Προσοχή: Στην έννοια του πάγιου εξοπλισμού περιλαμβάνονται μηχανήματα, υπολογιστές, έπιπλα, σκεύη, Φ.Δ.Χ. αυτοκίνητα, Φ.Ι.Χ. αυτοκίνητα, Ε.Δ.Χ. αυτοκίνητα, Ε.Ι.Χ. αυτοκίνητα, μοτοποδήλατα, μοτοσυκλέτες, σκάφη, αεροσκάφη που χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για την άσκηση επιχείρησης ή ελευθέριου επαγγέλματος.

στ) Δαπάνη για αγορά Ε.Ι.Χ. αυτοκινήτων, ειδικά διασκευασμένων για πρόσωπα που παρουσιάζουν κινητικές αναπηρίες που υπερβαίνουν σε ποσοστό το 67%.

Ως επιβατικά αυτοκίνητα ιδιωτικής χρήσης ειδικά διασκευασμένα για κινητικά αναπήρους θεωρούνται εκείνα που διασκευάστηκαν ύστερα από άδεια της αρμόδιας αρχής για να οδηγούνται από πρόσωπα που παρουσιάζουν κινητική αναπηρία με ποσοστό πάνω από 67% ή για να μεταφέρουν αυτά τα πρόσωπα μαζί με τα αντικείμενα που είναι απαραίτητα με τη μετακίνησή τους.

ζ) Οι ετήσιες αντικειμενικές δαπάνες που υπολογίζονται σύμφωνα με το άρθρο 31 προκειμένου για συνταξιούχους που έχουν υπερβεί το 65ο έτος της ηλικίας τους εφαρμόζονται μειωμένες κατά ποσοστό 30%.

η) αντικειμενική δαπάνη (διαβίωσης) και δαπάνη απόκτησης, για φυσικό πρόσωπο που έχει τη φορολογική κατοικία του στην αλλοδαπή:

Προσοχή: τις νέες διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου1 του Ν. 4330/2015 από 1-1-2014, σε καμία περίπτωση δεν θα εφαρμόζεται τεκμαρτή δαπάνη διαβίωσης για τους κατοίκους εξωτερικού (αποκτούν δεν αποκτούν εισόδημα στην Ελλάδα), ενώ προκειμένου για δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων (του άρθρου 32), θα έχουν τεκμήριο εφόσον αποκτά εισόδημα στην Ελλάδα.

Οι νέες ρυθμίσεις για τους κατοίκους εξωτερικού:

Με τις νέες διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου1 του Ν. 4330/2015, ρυθμίζεται η φορολόγηση των φορολογικών κατοίκων εξωτερικού, συμπεριλαμβανομένων και των Ελλήνων ομογενών, και καθιερώνεται ένα φορολογικό καθεστώς αντίστοιχο με αυτό που ίσχυε με τον προηγούμενο ΚΦΕ (ν.2238/1994) για το οικονομικό έτος 2014 (χρήση 2013).

Έτσι με την παράγραφο 1 του άρθρου 1 του ν. 4330/2015: Η περίπτωση η' του άρθρου 33 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (Κ.Φ.Ε.) αντικαθίσταται ως εξής:

Άρθρο 33. Μη εφαρμογή αντικειμενικών δαπανών και υπηρεσιών.

Η ετήσια αντικειμενική δαπάνη και η δαπάνη απόκτησης περιουσιακών στοιχείων δεν εφαρμόζονται: α)…β)….γ)….δ)….ε)….στ)…ζ)….

"η) Προκειμένου για αντικειμενικές δαπάνες και υπηρεσίες του άρθρου 31 φυσικού προσώπου που έχει τη φορολογική κατοικία του στην αλλοδαπή. Προκειμένου για δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων του άρθρου 32 φυσικού προσώπου που έχει τη φορολογική κατοικία του στην αλλοδαπή εφόσον δεν αποκτά εισόδημα στην Ελλάδα."

Η παραπάνω περίπτωση που αντικαθίσταται είχε ως εξής:

η) Προκειμένου για φυσικό πρόσωπο που έχει τη φορολογική κατοικία του στην αλλοδαπή, εφόσον δεν αποκτά εισόδημα στην Ελλάδα.

Η νέα διάταξη ισχύει για το φορολογικό έτος 2014 και εξής.

Με το προηγούμενο καθεστώς , φυσικό πρόσωπο που έχει την φορολογική κατοικία του στην αλλοδαπή, και εφόσον στο 2014, είχε εισόδημα από οποιαδήποτε αιτία στην Ελλάδα, π.χ. από τόκους καταθέσεων ύψους έστω και 1 ευρώ, ή από ενοίκια, τότε θα λειτουργούσε κανονικά και το τεκμαρτό του εισόδημα (δαπανών διαβίωσης) και θα φορολογείτο βάσει του υψηλότερου εισοδήματος μεταξύ πραγματικού και τεκμαρτού.

Με την παραπάνω τροποποίηση:

- σε καμία περίπτωση δεν θα εφαρμόζεται τεκμαρτή δαπάνη διαβίωσης για τους κατοίκους εξωτερικού (αποκτούν δεν αποκτούν εισόδημα στην Ελλάδα),

- ενώ για απόκτηση περιουσιακού στοιχείου (άρθρου 32), θα εφαρμόζονται οι διατάξεις εφόσον δεν αποκτούν εισόδημα στην Ελλάδα.

Παράδειγμα: Φυσικό πρόσωπο που έχει την φορολογική του κατοικία στην αλλοδαπή, διατηρεί δευτερεύουσα κατοικία στην Ελλάδα και είναι κάτοχος ΕΙΧ αυτοκινήτου, που έχουν τεκμήριο π.χ. 8.500 ευρώ. Αποκτά πραγματικόεισόδημα από οποιαδήποτε αιτία στην Ελλάδα (π.χ. από ενοίκια 1.200 ευρώ).

Ερωτάται: εάν υποχρεούται να υποβάλλει δήλωση και βάσει ποίου εισοδήματος θα φορολογηθεί.

Σύμφωνα με την πολ. 1067/20-3-2015 "οι κάτοικοι εξωτερικού υποχρεούνται σε υποβολή δήλωσης στην Ελλάδα μόνον όταν αποκτούν πραγματικό εισόδημα, φορολογούμενο με οποιονδήποτε τρόπο (π.χ. βάσει κλίμακας ή αυτοτελώς) ή απαλλασσόμενο, από πηγές Ελλάδας.

Αντιθέτως, ένας κάτοικος εξωτερικού που διαθέτει π.χ. δευτερεύουσα κατοικία/επιβατικό αυτοκίνητο στην Ελλάδα ή προβαίνει σε αγορά ακινήτου/αυτοκινήτου στην Ελλάδα, εφόσον δεν αποκτά πραγματικό εισόδημα στη χώρα μας, δεν υποχρεούται σε υποβολή δήλωσης φορολογίας εισοδήματος"

Απάντηση: Συνεπώς θα υποβάλλει μεν υποχρεωτικά δήλωση επειδή έχει πραγματικό εισόδημα, όμως με τη νέα πιο πάνω ρύθμιση, δεν θα λειτουργήσουν τα τεκμήρια (8.500 ευρώ) που θα ήθελαν τη φορολόγηση βάσει του υψηλότερου εισοδήματος μεταξύ πραγματικού και τεκμαρτού.

Δηλαδή θα φορολογηθεί μόνο για το πραγματικό εισόδημα (1.200 ευρώ) από ενοίκια.

Πως και πότε λειτουργεί η ελάχιστη ετήσια αντικειμενική δαπάνη:

1. Με τις νέες διατάξεις της περίπτωσης θ' της παρ. 1, του άρθρου 31, του ΚΦΕ-Ν. 4172/2013, ορίζεται ότι για τον προσδιορισμό του αντικειμενικού εισοδήματος με βάση τη συνολική ετήσια δαπάνη του φορολογουμένου, της συζύγου του και των προσώπων που συνοικούν και τους βαρύνουν, λαμβάνεται υπόψη μεταξύ άλλων ως ελάχιστη ετήσια αντικειμενική δαπάνη του φορολογουμένου, το ποσό 3.000 ευρώ, (προκειμένου για τον άγαμο) και 5.000 ευρώ (για τους συζύγους που υποβάλλουν κοινή δήλωση), εφόσον έχουν πραγματικό ή τεκμαρτό εισόδημα.

Δηλαδή λειτουργεί ως τεκμήριο διαβίωσης μόνο όταν και εάν ο φορολογούμενος:

α) έχει σε ένα φορολογικό έτος πραγματικό εισόδημα (φορολογούμενο ή απαλλασσόμενο ή φορολογούμενο αυτοτελώς), όπως π.χ. τραπεζικοί τόκοι καταθέσεων, ή

β) άλλο τεκμαρτό εισόδημα (π.χ. λόγω αυτοκινήτου, σπιτιού κλπ), οπότε στην περίπτωση αυτή, το παραπάνω ελάχιστο ετήσιο κόστος διαβίωσης προστίθεται στις λοιπές ετήσιες αντικειμενικές δαπάνες. Θα δούμε πιο κάτω πρακτικά παραδείγματα.

Πότε όμως έχει στην πράξη εφαρμογή το ελάχιστο ετήσιο κόστος διαβίωσης;

Σύμφωνα με τις διατάξεις (της περίπτωσης ζ' της παρ.2 του άρθρου 34 του ΚΦΕ) όπως ισχύουν, η διαφορά μεταξύ του δηλωθέντος εισοδήματος και της συνολικής ετήσιας τεκμαρτής δαπάνης καλύπτεται ή περιορίζεται, μεταξύ άλλων, με ανάλωση κεφαλαίου που αποδεδειγμένα έχει φορολογηθεί κατά τα προηγούμενα έτη ή νόμιμα έχει απαλλαγεί από το φόρο.

Για τον προσδιορισμό του κεφαλαίου αυτού ανά έτος, από τα πραγματικά εισοδήματα που έχουν φορολογηθεί ή νόμιμα απαλλαγεί από το φόρο, εκπίπτουν οι δαπάνες που προσδιορίζονται στα άρθρα 31 και 32, (διαβίωσης και απόκτησης), ανεξάρτητα αν οι δαπάνες αυτές απαλλάσσονται της εφαρμογής των άρθρων αυτών.

Στην περίπτωση που δεν υπάρχουν δαπάνες του άρθρου 31 (διαβίωσης), ή αυτές που υπάρχουν είναι μικρότερες των 3.000 ευρώ, (προκειμένου για άγαμο, διαζευγμένο ή χήρο) και των 5.000 ευρώ, (προκειμένου για συζύγους), τότε, κατά τον προσδιορισμό κεφαλαίου προηγούμενων ετών, θα αφαιρούνται ποσά που θα προσδιορίζονται με βάση την κοινωνική, οικονομική και οικογενειακή κατάσταση των φορολογουμένων και τις αποδεδειγμένες δαπάνες διαβίωσης. Τα ποσά αυτά σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να είναι κατώτερα των 3.000 και ευρώ 5.000 αντίστοιχα.

Επομένως οι πιο πάνω διατάξεις δεν επιδέχονται άλλης ερμηνείας. (σχ. βλ. και την αναλυτική εγκύκλιο για τα τεκμήρια της ΓΓΔΕ, πολ. 1076/26-3-2015).

ΝΕΟ: Με την παρ. 3 του άρθρου 1 του Ν. 4330/2015, η περ. ε' της παρ. 1 του άρθρου 34 του Κ.Φ.Ε. καταργείται. Η περίπτωση που καταργείται όριζε:

ε) Δεν εφαρμόζεται η ελάχιστη ετήσια αντικειμενική δαπάνη εφόσον ο φορολογούμενος ή τα εξαρτώμενα μέλη αποκτούν εισόδημα μόνο από τόκους και ακίνητα.

Συνεπώς επανέρχεται σε ισχύ η περ. θ΄ της παρ. 1, του άρθρου 31, του ΚΦΕ-Ν. 4172/2013, η οποία ορίζει ότι:

"θ) Η ελάχιστη ετήσια αντικειμενική δαπάνη του φορολογούμενου ορίζεται σε τρεις χιλιάδες (3.000) ευρώ προκειμένου για τον άγαμο και σε πέντε χιλιάδες (5.000) ευρώ για τους συζύγους που υποβάλλουν κοινή δήλωση, εφόσον δηλώνεται πραγματικό ή τεκμαρτό εισόδημα".

Κατά συνέπεια επειδή η διάταξη έχει ισχύ για τα εισοδήματα του 2014, χρειάζεται να δούμε με παραδείγματα πότε εφαρμόζεται και ενεργοποιείται η ελάχιστη ετήσια αντικειμενική δαπάνη και πως αυτή φορολογείται:

Προσοχή: στα παρακάτω παραδείγματα για την διαφορά που προκύπτει μεταξύ του τεκμαρτού και του συνολικού εισοδήματος, η οποία προστίθεται στο φορολογητέο εισόδημα, εννοείται ότι η διάταξη εφαρμόζεται όταν ο φορολογούμενος δεν μπορεί να την καλύψει ή να την περιορίσει, με ανάλωση κεφαλαίου που αποδεδειγμένα έχει φορολογηθεί κατά τα προηγούμενα έτη.

Επίσης σε όσες περιπτώσεις που θα δούμε, οι διατάξεις επιτρέπουν να φορολογηθεί η διαφορά τεκμηρίων με την κλίμακα των μισθωτών, πρέπει ο φορολογούμενος να έχει αποδείξεις σε ποσοστό 10% του εισοδήματος και να συμπληρώσει το ποσό των αποδείξεων, τον κωδικό 049 του πίνακα 7.

Παράδειγμα 1ο:

Εισόδημα από τόκους: 10,00

Σύνολο εισοδημάτων: 10,00

Τεκμήρια: 3.000,00 (μόνο η ελάχιστη)

Προστιθέμενη διαφορά: 2.990,00.

Η ελάχιστη αντικειμενική δαπάνη (3.000,00) εφαρμόζεται γιατί ο φορολογούμενος έχει πραγματικό εισόδημα από τόκους. Αν δεν είχε αυτό το ποσό των τόκων, δεν θα είχε ως τεκμήριο την ελάχιστη διαφορά των 3.000 ευρώ.

Η προστιθέμενη διαφορά (2.990,00 ευρώ θα φορολογηθεί με την κλίμακα των μισθωτών, επειδή (με την νέα ρύθμιση βλ. πιο κάτω), έχει εισόδημα μόνο από κεφάλαιο (από τόκους) και το τεκμαρτό του εισόδημα δεν υπερβαίνει το ποσό των 9.500 ευρώ.

Παράδειγμα 2ο:

Εισόδημα από τόκους: 10,00

Σύνολο εισοδημάτων: 10,00

Τεκμήριο κατοικίας : 2.500,00

Πλέον ελάχιστη ετήσια

αντικειμενική δαπάνη: 3.000,00

Σύνολο τεκμαρτού εισοδήματος 5.500,00

Προστιθέμενη διαφορά: 5.490,00

Η ελάχιστη αντικειμενική δαπάνη (3.000,00) εφαρμόζεται γιατί ο φορολογούμενος έχει πραγματικό εισόδημα από τόκους και τεκμαρτό από την κατοικία, το οποίο προστίθεται στην ελάχιστη δαπάνη διαβίωσης.

Συνεπώς η προστιθέμενη διαφορά (5.490,00 ευρώ), (με την νέα ρύθμιση, βλ. πιο κάτω), θα φορολογηθεί με την κλίμακα των μισθωτών, επειδή έχει εισόδημα μόνο από κεφάλαιο (από τόκους) και το τεκμαρτό του εισόδημα δεν υπερβαίνει το ποσό των 9.500 ευρώ.

Στο επόμενο 10ο μέρος: κωδικό – κωδικό όλες οι αναλυτικές πληροφορίες για τον πίνακα 6. "Πρόσθετα πληροφοριακά στοιχεία", στον οποίο εκτός διαφόρων πληροφοριακών στοιχείων που ζητούνται, γράφονται υποχρεωτικά όλα τα εισοδήματα είτε απαλλάσσονται από το φόρο είτε φορολογούνται με ειδικό τρόπο. Ποια ποσά του πίνακα 6, εκτός εξαιρέσεων, λογαριάζονται στην ειδική εισφορά αλληλεγγύης. Στον ίδιο πίνακα γράφονται επίσης και εκείνα τα εισοδήματα που μειώνουν τα τεκμήρια.

Παράδειγμα 3ο :

Εισόδημα από τόκους: 50,00

Σύνολο εισοδημάτων: 50,00

Τεκμήριο κατοικίας : 3.500,00

Τεκμήριο αυτοκινήτου 3.500,00

Πλέον ελάχιστη ετήσια

αντικειμενική δαπάνη: 3.000,00

Σύνολο τεκμαρτού εισοδήματος 10.000,00

Προστιθέμενη διαφορά: 9.950,00

Η ελάχιστη αντικειμενική δαπάνη (3.000,00) εφαρμόζεται γιατί ο φορολογούμενος έχει πραγματικό εισόδημα από τόκους και τεκμαρτό από την κατοικία, το οποίο προστίθεται στην ελάχιστη δαπάνη.

Συνεπώς η προστιθέμενη διαφορά 9.950,00 ευρώ (με την νέα ρύθμιση βλ. πιο κάτω), θα φορολογηθεί με την κλίμακα της επιχειρηματικής δραστηριότητας, επειδή αφενός το μεγαλύτερο μέρος των εισοδημάτων τουδεν προκύπτει από μισθωτή εργασία και συντάξεις, αφετέρου επειδή έχει εισόδημα μόνο από κεφάλαιο (από τόκους) και το συνολικό τεκμαρτό του εισόδημα υπερβαίνει το ποσό των 9.500 ευρώ.

Η φορολογική μεταχείριση της διαφοράς μεταξύ του τεκμαρτού εισοδήματος και του πραγματικού εισοδήματος που αποκτά ο φορολογούμενος- Παραδείγματα:

Η διαφορά μεταξύ του τεκμαρτού εισοδήματος και του εισοδήματος που αποκτά ο φορολογούμενος μόνο από κεφάλαιο ή/και από υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου φορολογείται με την κλίμακα των μισθωτών- συνταξιούχων, υπό την προϋπόθεση ότι το τεκμαρτό εισόδημα του φορολογούμενου δεν υπερβαίνει το ποσό των 9.500 ευρώ.

Αιτιολογική έκθεση: "Με τις διατάξεις της παραγράφου 2 του άρθρου 1 του Ν. 4330/2015 "Τροποποίηση διατάξεων Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος και άλλες διατάξεις"), ορίζεται ότι η διαφορά μεταξύ του τεκμαρτού εισοδήματος και του εισοδήματος που αποκτά ο φορολογούμενος μόνο από κεφάλαιο ή/και από υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου φορολογείται με την κλίμακα των μισθωτών- συνταξιούχων, υπό την προϋπόθεση ότι το τεκμαρτό εισόδημα του φορολογούμενου δεν υπερβαίνει το ποσό των 9.500 ευρώ".

Έτσι: "2. Στο τέλος της περ. α' της παρ. 1 του άρθρου 34 του Κ.Φ.Ε. προστίθεται η φράση "έχει εισόδημα μόνο από κεφάλαιο ή/και από υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου και το τεκμαρτό του εισόδημα δεν υπερβαίνει το ποσό των 9.500 ευρώ ή".

Συνεπώς η παράγραφος 1 του άρθρου 34 του ΚΦΕ-Ν. 4172/2013, για τη διαφορά που προκύπτει μεταξύ του τεκμαρτού και του συνολικού εισοδήματος, μετά τις πάρα πάνω τροποποιήσεις (κωδικοποιημένη) έχει ως ακολούθως:

1. Η διαφορά που προκύπτει μεταξύ του τεκμαρτού και του συνολικού εισοδήματος κατά την παράγραφο 1 του άρθρου 30, η οποία προστίθεται στο φορολογητέο εισόδημα, προσδιορίζεται από τη Φορολογική Διοίκηση κατά το ίδιο φορολογικό έτος σύμφωνα με τα οριζόμενα στις επόμενες παραγράφους και φορολογείται:

α) σύμφωνα με την παράγραφο 1 του άρθρου 15 εφόσον ο φορολογούμενος έχει εισόδημα:

-μόνο από μισθωτή εργασία ή/και συντάξεις

-ή εφόσον το μεγαλύτερο μέρος των εισοδημάτων του προκύπτει από μισθωτή εργασία και συντάξεις

-ή δεν υπάρχει εισόδημα από καμία κατηγορία

-ή έχει εισόδημα μόνο από κεφάλαιο ή /και από υπεραξία μεταβίβασηςκεφαλαίου και το τεκμαρτό του εισόδημα δεν υπερβαίνει το ποσό των 9.500 ευρώ ή

β) σύμφωνα με την παράγραφο 1 του άρθρου 29, εφόσον ο φορολογούμενος έχει εισόδημα μόνο από επιχειρηματική δραστηριότητα ή εφόσον το μεγαλύτερο μέρος των εισοδημάτων του δεν προκύπτει από μισθωτή εργασία και συντάξεις.

γ) σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 29, εφόσον ο φορολογούμενος έχει εισόδημα μόνο από ατομική αγροτική επιχείρηση ή εφόσον το μεγαλύτερο μέρος των εισοδημάτων του προκύπτει από ατομική αγροτική επιχείρηση.

δ) σύμφωνα με την κλίμακα της παραγράφου 1 του άρθρου 15, εφόσον ο φορολογούμενος είναι εγγεγραμμένος στο μητρώο ανέργων του Οργανισμού Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (Ο. Α. Ε.Δ).

ε) Δεν εφαρμόζεται η ελάχιστη ετήσια αντικειμενική δαπάνη εφόσον ο φορολογούμενος ή τα εξαρτώμενα μέλη αποκτούν εισόδημα μόνο από τόκους και ακίνητα.

capital.gr

Πηγή

Tweet