Γράφει ο Χρήστος Χαλίτσιος *

Ο γαστρεντερικός σωλήνας, και ειδικότερα το έντερο, διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο γιά την υγεία και την ομοιόσταση του οργανισμού.

Στο συγκεκριμένο σύστημα λαμβάνει χώρα η πέψη των τροφών και η απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών.

Αποτελεί τον πρώτο φραγμό, που έρχεται σε επαφή κάθε συστατικό, το οποίο εισέρχεται στο σώμα όπως τρόφιμα, φάρμακα,τοξικές ουσίες, συντηριτικά και μικρόβια. Το έντερο του ανθρώπου αποικίζεται απο μικροοργανισμούς.

Ένας ενήλικος έχει δέκα εκατομμύρια σωματικά κύτταρα και εκατό τρισεκατομμύρια μικρόβια μέσα στο σώμα του.

Στις ημέρες μας πιστεύεται ότι 1.150 διαφορετικά είδη βακτηρίων λαμβάνουν μέρος στην σύσταση της ανθρώπινης βακτηριδιακής εντερικής χλωρίδας.

Πρεβιοτικά και Προβιοτικά

Προβιοτικό είναι σύνθετη λέξη και προέρχεται απο την λατινική λέξη «προ» που σημαίνει υπέρ και την ελληνική λέξη «βίος» δηλαδή ζωή.

Σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ. (Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας) προβιοτικό ορίζεται ένα βακτηριακό προϊόν που προορίζεται να ευεργετήσει την υγεία του ανθρώπου-ξενιστή.

Τα προβιοτικά βακτήρια εξαρτώνται απο το στέλεχος, και όχι απο το είδος. Στο έντερο το 85% των βακτηρίων είναι προβιοτικά, δηλαδή ευεργετικά για την υγεία ενώ το 15% είναι εν δυνάμει παθογόνα.

Μεταξύ τους υπάρχει μια ισορροπία, που ευνοεί την βιοχημική ομοιόσταση του οργανισμού. Όταν αυτή η ισορροπία διαταραχθεί και ο πληθυσμός των δυνητικά παθογόνων πολλαπλασιάζεται πάνω απο έναν αριθμό, μπορεί να προκληθούν διαταραχές, ακόμη και ασθένειες. Το ίδιο συμβαίνει και στον κόλπο της γυναίκας.

Μερικές περιπτώσεις βακτηρίων είναι οι στρεπτόκοκκοι, «οι σταφυλόκοκκοι κ.α. Η ισορροπία μεταξύ «καλών» και «κακών» βακτηρίων μπορεί να διαταρχθεί απο διάφορους παράγοντες όπως η χρήση αντιβιοτικών, η κακή διατροφή, ο σύγχρονος τρόπος ζωής, η κατανάλωση αλκοόλ, η ζάχαρη, η φρουκτόζη, τα βαρέα μέταλλα, τα συντηρητικά, τα φάρμακα και το στρες.

Αντιθέτως η ισορροπία μπορεί να προωθηθεί απο τα πρεβιοτικά. Τα πρεβιοτικά είναι δυσαπορρόφητα συστατικά των τροφίμων που επιδρούν ευεργετικά στον άνθρωπο διενεργώντας την ανάπτυξη και την αύξηση της δραστηριότητας των βακτηρίων στο παχύ έντερο με αποτέλεσμα να βελτιώνουν την υγεία του ανθρώπου.

 Στην ουσία τα πρεβιοτικά εμποδίζουν τον πολλαπλασιασμό των παθογόνων βακτηρίων εξισορροπώντας την σύσταση της εντερικής χλωρίδας και ασκώντας προστατευτική δράση στο έντερο.

Τα κυριότερα είναι η ινουλίνη, οι γαλακτοσακχαρίτες, οι φρουκτογλυκοσακχαρίτες, η λακτουλόζη.

Έντερο και Υγεία

Το έντερο θεωρείται απο πολλούς ο δεύτερος εγκέφαλος του σώματος μας και τρίτο σε σημασία σύστημα μετά τον εγκέφαλο και την καρδιά οι μικροοργανισμοί, που αποικίζουν στο έντερο παράγουν πολλές ουσίες ορμόνες και νευροδιαβιβαστές.

Οι νευροδιαβιβαστές όπως η σεροτονίνη, η ντοπαμίνη, η αδρεναλίνη είναι χημικά σήματα που μεταβιβάζουν το νευρικό ερέθισμα μεταξύ των νευρικών κυττάρων.

Το 80% των νευροδιαβιβαστών παράγεται στο έντερο. Κάτι τέτοιο αποδεικνύει την στενή συσχέτιση εντέρου και εγκεφάλου.

Λαμβάνοντας υπ’ όψιν ότι πολλές ασθένειες συνδέονται με έλλειψη νευροδιαβιβαστών όπως η νόσος του Πάρκισον (ντοπαμίνης), άγχος και επιληπτικές κρίσεις (GABA), Αλτσχάιμερ και μυασθένεια (ακετυλοχολίνης) κατάθλιψη (σεροτονίνης κ.α.) η φαρμακευτική έρευνα προσανατολίζεται στην σύνθεση συνδυασμών προβιοτικών που θα βοηθούν στην αντιμετυτώπιση των παθήσεων αυτών.

Συμπληρώματα διατροφής προβιοτικών

Τα συμπληρώματα διατροφής προβιοτικών χορηγούνται απο το στόμα και αποικίζουν το έντερο, βελτιώνοντας την ποιότητα της εντερικής χλωρίδας. Οι δράσεις που έχουν τεκμηριωθεί επιστημονικώς με διπλά τυφλά κλινικές μελέτες είναι οι εξής:

• Βελτίωση της περισταλιτικότητας (κινητικότητα εντέρου)
• Αποκατάσταση ισορροπίας της εντερικής χλωρίδας μεταξύ των φυσιολογικών και παθολογικών στελεχών των βακτηρίων.
• Βελτίωση μεταβολικών λειτουργιών εντέρου όπως η παραγωγή βιταμινών Κ, Β1, Β2 η απορρόφηση μεταλλικών στοιχείων και ιδιαίτερα ασβεστίου , ο μεταβολισμός της λακτόζης.

Το κυριότερο προβιοτικό είναι ο γαλακτοβάκιλλος οξεόφιλος που βρίσκεται στο λεπτό έντερο αλλά και στον κόλπο της γυναίκας όπου βοηθεί στον έλεγχο των επιβλαβών βακτηρίων και μύκητων.

Ο οξεόφιλος όπως και όλοι οι γαλακτοβάκιλλοι (γύρω στα 56 είδη) είναι αναερόβιοι αλλά και κατά συνθήκην αερόβιοι που σημαίνει ότι μπορεί να στερήσει το οξυγόνο απο επιβλαβείς μικροοργανισμούς.

Ο οξεόφιλος (acilophilus) παράγει φυσικά αντιβιοτικά τα οποία εμποδίζουν την ανάπτυξη πάνω απο είκοσι επιβλαβών βακτηρίων. Βρίσκει θεραπευτική εφαρμογή στις εντερικές βακτηριακές λοιμώξεις αλλά και σε λοίμωξη και φλεγμονή της ουροδόχου κύστης (κυστίτιδα).

Τα αντιβιοτικά φάρμακα είναι χρήσιμα για την θεραπεία συστηματικών λοιμώξεων όμως προκαλούν διαταραχή της χλωρίδας του εντέρου και του κόλπου της γυναίκας και δημιουργούν ανθεκτικά στελέχη E. Coli.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τις συχνές λοιμώξεις. Έτσι κατά την αντιβιοτική θεραπεία επιβάλλεται η λήψη προβιοτικών για να αποτραπεί η διατάραξη της εντερικής χλωρίδας.

Ο οξεόφιλος καταπολεμά τα βακτήρια και την «Candida Albicans» που προκαλούν κολπίτιδες και αποτελεί την καλύτερη προστασία έναντι της κυστίτιδος. Η διατήρηση της υγιούς εντερικής χλωρίδας είναι σημαντική δεδομένου ότι βοηθεί στην διατήρηση μιάς υγιούς κολπικής χλωρίδας στις γυναίκες.

Τα συμπληρώματα γαλακτοβάκιλλων συνεπώς, acidophilus και bifidus λαμβανόμενα δια του στόματος έχουν προληπτική θεραπευτική δράση κατά των κολπικών μολύνσεων.

Ο οξεόφιλος συμβάλλει στην παραγωγή ιντερφερόνης ενισχύοντας έτσι το ανοσοποιητικό σύστημα και συμμετέχει στην μείωση των ελεύθερων ριζών που παράγονται στον οργανισμό.

Επί πλέον ο οξεόφιλος και άλλα προβιοτικά έχουν αντικαρκινικές δράσεις. Ένα άλλο προβιοτικό στέλεχος με σημαντική δράση είναι το bifidobacterium το οποίο είναι ωφέλιμο βακτήριο του παχέος εντέρου, που παράγει αμινοξέα δημιουργώντας ελαφρώς όξινο περιβάλλον δυσμενές για την ανάπτυξη παθογόνων βακτηρίων.

Επίσης παράγει βιταμίνες συμπλέγματος Β. Συνοψίζοντας η χρήση συμπληρωμάτων διατροφής προβιοτικών είναι ευεργετική και ενδείκνυται στις εξής καταστάσεις:

• Άτομα που πάσχουν απο χρόνια δυσκιολιότητα
• Στο σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου
• Σε ανθρώπους που κάνουν παρατεταμένη χρήση αντιβιοτικών
• Γυναίκες που πάσχουν απο μυκητιασική κολπίτιδα
• Στην δυσανεξία στην λακτόζη
• Άτομα που πάσχουν απο φλεγμονώδη νόσο του εντέρου (ελκώδη κολπίτιδα ή νόσο του Κρον
• Σε περιπτώσεις διαταραχής της διαπερατότητας του εντέρου σε συνδυασμό με L-γλουταμίνη

Τα συμπληρώματα διατροφής προβιοτικών σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας πρέπει:

• Να είναι ζώντες μικροργανισμοί με αποδεδειγμένα ευεργετική δράση για την εντερική λειτουργία.
• Να λαμβάνονται απο το στόμα (peros)
• Να μπορούν να φτάσουν στο έντερο προκαλώντας τον αποικισμό τους.

Η προτινόμενη φαρμακευτική μορφή είναι η εντεροδιαλυτή κάψουλα, ώστε τα βακτήρια να απελευθερώνονται στο έντερο και να το αποικίζουν χωρίς να υφίσταται αλλοίωση απο τα οξέα του στομάχου.

Η ελάχιστη περιεκτικότητα σε βακτήρια ανα κάψουλα πρέπει να είναι 100 εκστομμύρια. Το γαστρεντερικό σύστημα αποτελεί ένα σύνθετο οικοσύστημα με πολλούς μικροοργανισμούς.

Διάφοροι παράγοντες όπως η ακατάλληλη διατροφή, το στρες, διάφορες ασθένειες τοξικές ουσίες και φάρμακα διαταράσσουν την ισορροπία της χλωρίδας του εντέρου.

Τα προβιοτικά είναι απαράιτητα για την υγεία του εντέρου και γενικότερα του οργανισμού. Μια καλή πηγή προβιοτικών είναι το γιαούρτι.

Εν τούτοις μόνο αυτά που είναι παραδοσιακά ή αναγράφουν στην συσκευασία τους ότι είναι «ζωντανά» αποτελούν αξιόπιστες πηγές προβιοτικών.

Οι καλύτερες «πηγές» προβιοτικών είναι τα συμπληρώματα διατροφής που παρέχουν τα απαραίτητα στελέχη στην κατάλληλη ποσότητα.

* Φαρμακοποιός

Tweet