Σύμφωνα με την τριμηνιαία έκθεση για το Πρώτο Τρίμηνο του 2013 που εκδίδει το Παγκόσμιο Συμβούλιο Χρυσού σχετικά με την ζήτηση και την προσφορά χρυσού παγκόσμια, εμφανίζονται τα εξής αντιφατικά δεδομένα: Αφενός, η συνολική ζήτηση χρυσού παγκόσμια έπεσε κατά 13% το πρώτο τρίμηνο του 2013 φτάνοντας τους 963 μετρικούς τόνους, στο χαμηλότερο σημείο τα τελευταία τρία χρόνια. Αφετέρου, η ζήτηση χρυσού για την αγορά κοσμημάτων, αλλά και από τις κεντρικές τράπεζες για νομίσματα και πλάκες χρυσού, συνέχισε να αυξάνει ραγδαία.

Η σημαντική αυτή πτώση στην ζήτηση χρυσού οφείλεται σχεδόν αποκλειστικά στην πτώση σε Διαπραγματεύσιμα Αμοιβαία Κεφάλαια (ETF). Αυτά τα εργαλεία επενδύσεων, τα οποία εκδίδουν χρεόγραφα που υποστηρίζονται από φυσικό μέταλλο, έχουν αποδειχθεί ένας δημοφιλής τρόπος για να κερδοσκοπήσει κανείς με την τιμή του χρυσού από την έναρξη της οικονομικής κρίσης. Ο τύπος όμως αυτός των επενδύσεων είδε εκροές ρεκόρ κατά το πρώτο τρίμηνο του 2013.

Σύμφωνα με την έκθεση τα ETF είδαν καθαρή εκροή της τάξης των 177 μετρικών τόνων χρυσού το πρώτο τρίμηνο του 2013. Η ρευστοποίηση απέδωσε 9,3 τρις δολάρια στους κατόχους αυτών των επενδυτικών εργαλείων. Η εκροή αυτή αντιστάθμισε την συνεχιζόμενη ζήτηση για χρυσά νομίσματα και πλάκες χρυσού ως μορφή ιδιωτικής επένδυσης, η οποία εμφάνισε εισροή της τάξης των 378 μετρικούς τόνους χρυσού και αξίας 19,8 τρις δολαρίων. Σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο του 2012 η ζήτηση επενδυτών για χρυσά νομίσματα και πλάκες χρυσού αυξήθηκε κατά 10% με όρους φυσικού μετάλλου και 6% με όρους αξίας.

Ωστόσο, η πτώση της ζήτησης για ETF οδήγησε την συνολική ζήτηση επενδυτών σε χρυσό στα 201 μετρικούς τόνους το πρώτο τρίμηνο του 2013, έναντι 396 μετρικούς τόνους πέρυσι. Μείωση σε ετήσια βάση της τάξης του 49%. Σε αξιακούς όρους η ζήτηση επενδυτών για χρυσό έφτασε το πρώτο τρίμηνο του 2013 σε 10,5 τρις δολάρια, έναντι 21,5 δις δολάρια ένα χρόνο νωρίτερα. Συνολική μείωση κατά 51%.

Η πτώση αυτή είναι που οδήγησε και στην πτώση της τιμής του χρυσού παγκόσμια. Μέχρι στιγμής η τιμή του χρυσού ανά ουγγιά παγκόσμια μέσα στο 2013 σημειώνει πτώση της τάξης του 17,2%. Είναι η πρώτη χρονιά από το 2004 που σε ετήσια βάση ο χρυσός ανά ουγγιά σε δολάρια σημειώνει συνεχιζόμενη πτώση.

Η πτώση αυτή οφείλεται σχεδόν αποκλειστικά στην υποχώρηση των ETF, δηλαδή σε μαζική ρευστοποίηση τίτλων σε χρυσό που ξεκίνησε στην Νέα Υόρκη ήδη από το 4ο τρίμηνο του 2012. Η ρευστοποίηση αυτή πυροδότησε επίσης κι ένα εξελισσόμενο ακόμη παιχνίδι «ανοιχτής πώλησης» τίτλων χρυσού, που σπρώχνει διαρκώς και πιο κάτω την τιμή του χρυσού παγκόσμια. Η ρευστοποίηση ήταν αναμενόμενη όταν οι επενδύσεις σε τίτλους χρυσού (ETF) μέσα στο 2012 παρουσίασαν εκπληκτική άνοδο της τάξης του 51% σε σχέση με το 2011, αν και το 4ο τρίμηνο του 2012 σημείωσαν πτώση της τάξης του 16% συγκρινόμενη η ζήτηση αυτή με το ιστορικά υψηλό που σημειώθηκε το 3οτρίμηνο του 2012.

Για να έχουμε μια σαφή εικόνα της αγοράς αυτών των επενδυτικών εργαλείων θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας τα εξής: Το 2003 οι τόνοι χρυσού που αντιστοιχούσαν σε τίτλους χρυσού (ETF) ήταν ελάχιστοι. Μόλις το 2006 ξεπέρασαν τους 500 τόνους χρυσού. Το 2012 έφτασαν στους 2.678 τόνους χρυσού. Στο πρώτο τρίμηνο του 2013 σημείωσαν μείωση κατά 177 τόνους χρυσού, ή κατά 7% των συνολικών διαθεσίμων τόνων χρυσού σε τίτλους ETF παγκόσμια. Από τους 2.500 και τόνους χρυσού που παραμένουν σε τίτλους στα χέρια επενδυτών, οι 1.500 τόνοι βρίσκονται στις ΗΠΑ και περίπου 860 τόνοι στην Ευρώπη. Το συνολικό τονάζ χρυσού που αντιστοιχεί σε τίτλους χρυσού (ETF) δεν είναι παραπάνω από το 1% του συνολικού διαθέσιμου χρυσού σε φυσικό μέταλλο παγκόσμια.

Το παιχνίδι αυτό με τους τίτλους χρυσού που μόνο το πρώτο τρίμηνο του 2013 απέφερε 9,3 τρις δολάρια, δημιουργεί ταυτόχρονα κατάλληλες συνθήκες για επαναγορά χρυσού και τίτλων χρυσού σε παγκόσμιο επίπεδο μόλις οι πιέσεις της κερδοσκοπίας εξασθενήσουν. Μόλις η τιμή μειωθεί αρκετά η ζήτηση θα αρχίσει πάλι να καλπάζει. Ιδίως όταν από τον Σεπτέμβρη και μετά θα φανούν ακόμη πιο έντονα τα σημάδια της ύφεσης στις μεγάλες οικονομίες του πλανήτη.

Τα υπόλοιπα βασικά συμπεράσματα της έκθεσης για το 1ο τρίμηνο του 2013 είναι τα εξής:

• Η συνολική ζήτηση στην Κίνα ανήλθε σε 294 τόνους χρυσού κατά το πρώτο τρίμηνο, αύξηση της τάξης του 20% σε σχέση με το ίδιο τρίμηνο του περασμένου έτους. Από αυτό το ποσοστό, η ζήτηση για κοσμήματα για το τρίμηνο ήταν ένα 185 τόνους που αποτελεί ρεκόρ και σηματοδοτεί έως και 19% σε σχέση με πέρυσι, ενώ για πλάκες χρυσού και κέρματα επένδυσης η ζήτηση ανήλθε σε 110 τόνους, σημειώνοντας αύξηση κατά 22% από πέρυσι.

• Η ινδική αγορά κατέδειξε επίσης τη συνεχιζόμενη όρεξη για χρυσό. Η συνολική ζήτηση ήταν 257 τόνους, μέχρι 27% αύξηση σε σχέση με το ίδιο τρίμηνο του περασμένου έτους. Οι επενδύσεις σε χρυσό ήταν μέχρι 52% αυξημένες, ενώ τα κοσμήματα παρουσίασαν μέχρι 15% άνοδο σε σχέση με το 1ο τρίμηνο πέρυσι.

• Το 1ο τρίμηνο του 2013 ήταν το έβδομο συνεχόμενο τρίμηνο κατά το οποίο οι κεντρικές τράπεζες απέκτησαν πάνω από 100 τόνων χρυσού ως αποθεματικό και το ένατο συνεχόμενο τρίμηνο όπου οι κεντρικές τράπεζες ήταν καθαροί αγοραστές, δεδομένου ότι διαφοροποιούν τα χαρτοφυλάκιά τους. Οι κεντρικές τράπεζες έκαναν καθαρές αγορές της τάξης 109 τόνων το 1ο τρίμηνο του 2013, παρόλο που το ποσοστό ήταν 5% χαμηλότερο από τις αγορές πριν από ένα χρόνο.

Επίσης, η πτώση της τιμής του χρυσού ανά ουγγιά λόγω της κερδοσκοπικής χειραγώγησης των επενδύσεων σε ETF, έδωσε την ευκαιρία και ενισχύθηκε η ζήτηση για χρυσά νομίσματα και πλάκες χρυσού στο 1ο τρίμηνο του 2013. Έτσι η ζήτηση αυτή έφτασε τους 378 τόνους χρυσού έναντι 343 τόνους το 1ο τρίμηνο πέρυσι. Η αύξηση της ζήτησης προήλθε κατά κύριο λόγο από την Ινδία, όπου από 64 τόνους χρυσού η ζήτηση για επενδύσεις σε κέρματα και πλάκες χρυσού το 1ο τρίμηνο πέρυσι ανήλθε φέτος στους 97 τόνους. Στην Κίνα η ζήτηση για επενδύσεις σε κέρματα και πλάκες χρυσού αυξήθηκε από 92 τόνους χρυσού πέρυσι σε 112 τόνους φέτος. Άλμα σημείωσε η ζήτηση για επενδύσεις σε κέρματα και πλάκες χρυσού στις ΗΠΑ, όπου από 14 τόνους χρυσού πέρυσι ανήλθε στους 20 τόνους φέτος.

Η περαιτέρω πτώση της τιμής του χρυσού σε συνδυασμό με την αυξανόμενη αστάθεια στην παγκόσμια οικονομία, λειτουργούν σαν καμπανάκι για πολλούς επενδυτές ότι ήρθε η ώρα για αγορά νομισμάτων και πλακών χρυσού. Η τάση αυτή είναι σίγουρο ότι μέσα στο έτος θα εξισορροπήσει την ρευστοποίηση των ETF κι έτσι ένας νέος γύρος ανόδου της τιμής του χρυσού θα ξεκινήσει. Ίσως προς τα τέλη του έτους.

Το πιο σημαντικό όμως παραμένει το γεγονός ότι οι κεντρικές τράπεζες συνεχίζουν να αγοράζουν χρυσό σε μια προσπάθεια να ενισχύσουν τα αποθεματικά τους. Αν και το δολάριο εξακολουθεί να είναι το κύριο αποθεματικό νόμισμα παγκόσμια, η μακροχρόνια κυριαρχία του είναι λιγότερο βέβαιη σήμερα. Το ίδιο συμβαίνει και με το ευρώ που συνιστά το δεύτερο σε σημασία αποθεματικό νόμισμα παγκόσμια. Σε απάντηση, οι κεντρικές τράπεζες, προβαίνουν σε μείωση των αποθεματικών τους σε δολάρια και ευρώ, αυξάνοντας παράλληλα τις αγορές των παραδοσιακών στοιχείων, όπως ο χρυσός και γιεν Ιαπωνίας και των νέων εναλλακτικών λύσεων, όπως το γουάν Κίνας.

Τα επίσημα συναλλαγματικά αποθέματα στις κεντρικές τράπεζες παγκόσμια έχουν αυξηθεί από 2 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2000 σε πάνω από 12 τρισεκατομμύρια δολαρίου το 2012. Κατά την ίδια περίοδο των δώδεκα ετών τα στοιχεία δείχνουν σημαντικές μετατοπίσεις μακριά από το δολάριο ΗΠΑ και τώρα τελευταία και από το ευρώ, ενώ το μερίδιο των "λοιπών" νομισμάτων στη σύνθεση των αποθεματικών έχει τριπλασιαστεί σε απόλυτους όρους από το 2008.

Ο χρυσός έχει μια μακρά ιστορία ως αποθεματικό περιουσιακό στοιχείο για τις κεντρικές τράπεζες, και ως εκ τούτου θεωρείται ένα παραδοσιακό καταφύγιο ασφαλείας. Ο χρυσός είναι στατιστικά ασυσχέτιστος με τα άλλα παραδοσιακά αποθεματικά και τις νέες εναλλακτικές λύσεις, καθιστώντας τον ένα από τα πιο σημαντικά περιουσιακά στοιχεία για τη διαφοροποίηση από το αμερικανικό δολάριο και το ευρώ. Σύμφωνα με αυτή την τάση, η αγορά χρυσού από τις κεντρικές τράπεζες κατά το τέταρτο τρίμηνο του 2012 βρέθηκε στο υψηλότερο επίπεδο από το 1964.

Η τάση ανόδου των αποθεματικών σε χρυσό από τις κεντρικές τράπεζες είναι καθαρά προϊόν της παγκόσμιας κρίσης και κυρίως της συνεχιζόμενης κρίσης ρευστότητας. Το 2010 αυξάνουν για πρώτη φορά μετά από μια δεκαετία τα αποθεματικά τους σε χρυσό κατά 77 τόνους συνολικά. Το 2011 αυξάνουν τα αποθεματικά τους κατά 457 τόνους. Το 2012 αύξησαν τα αποθεματικά τους κατά 533 τόνους. Ενώ το 1ο τρίμηνο του 2013 συνεχίζουν να τα αυξάνουν κατά 109 τόνους. Η αύξηση αυτή των αποθεματικών σε χρυσό από τις κεντρικές τράπεζες υποδηλώνει τρομακτικές ανατροπές στις νομισματικές ισορροπίες παγκόσμια με επίκεντρο τα δυο κύρια αποθεματικά νομίσματα το δολάριο και το ευρώ, αλλά και μια δραματική επιδείνωση της παγκόσμιας αστάθειας που περιλαμβάνει έως και την ένταση περιφερειακών συγκρούσεων.

Οι δέκα μεγαλύτεροι κάτοχοι αποθεματικού χρυσού το 1ο τρίμηνο του 2013 είναι οι εξής:

- ΗΠΑ με αποθεματικό 8.134 τόνους χρυσού που αντιστοιχούν στο 76% των αποθεματικών τους.
- Γερμανία με αποθεματικό 3.392 τόνους χρυσού που αντιστοιχούν στο 72% των αποθεματικών της.
- ΔΝΤ με αποθεματικό 2.814 τόνους χρυσού.
- Ιταλία με αποθεματικό 2.452 τόνους χρυσού που αντιστοιχούν στο 72% των αποθεματικών της.
- Γαλλία με αποθεματικό 2.435 τόνους χρυσού που αντιστοιχούν στο 72% των αποθεματικών της.
- Κίνα με αποθεματικό 1.054 τόνους χρυσού που αντιστοιχούν στο 2% των αποθεματικών της.
- Ελβετία με αποθεματικό 1.040 τόνους χρυσού που αντιστοιχούν στο 10% των αποθεματικών της.
- Ρωσία με αποθεματικό 982 τόνους χρυσού που αντιστοιχούν στο 10% των αποθεματικών της.
- Ιαπωνία με αποθεματικό 765 τόνους χρυσού που αντιστοιχούν στο 3% των αποθεματικών της.
- Ολλανδία με 613 τόνους χρυσού που αντιστοιχούν στο 59% των αποθεματικών της.
- Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα βρίσκεται στην 12η θέση με 502 τόνους χρυσού που αντιστοιχούν στο 33% των αποθεματικών της.

Η Γερμανία είναι ο μεγαλύτερος καθαρός αγοραστής χρυσού στην Ευρώπη γενικά. Οι αγορές της επικεντρώνονται σε νομισματικό χρυσό και σε πλάκες χρυσού. Το 12μηνο που έληξε το 1ο τρίμηνο του 2012 αγόρασε 143 τόνους χρυσού σε πλάκες και κέρματα αξίας 7,7 τρις δολάρια. Ενώ το δωδεκάμηνο που έληξε το 1ο τρίμηνο του 2013 αγόρασε 107 τόνους χρυσού σε πλάκες και κέρματα αξίας 5,7 τρις δολάρια. Το φαινόμενο αυτό στην ουσία του είναι ακόμη μια πλευρά της συγκέντρωσης πλούτου στην Γερμανία που συμβαίνει αυτή την στιγμή σε βάρος όλης της υπόλοιπης Ευρώπης και κατά κύριο λόγο των χωρών του ευρώ που βρίσκονται ήδη υπό την αποικιοκρατία της. Με τον τρόπο αυτό η Γερμανία ελπίζει να αντέξει τις πιέσεις της κρίσης και να κρατήσει το παγκόσμιο εκτόπισμά της σαν οικονομία. Έστω κι αν χρειαστεί να σακατέψει, να αφομοιώσει και να λεηλατήσει όλες τις υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης.