ΜΑΧΕΣ   ΣΚΡΑ – ΡΑΒΙΝΕ – ΣΕΜΕΝ ΝΤΕ ΦΕΡ

ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΟΧΥΡΩΝ

Τον Ιούλιο του 1914 η Αυστροουγγαρία κηρύσσει τον πόλεμο εναντίον της Σερβίας με αφορμή την δολοφονία του διαδόχου Φραγκίσκου Φερδινάνδου από τον Βόσνιο Πρίντσιπ.

Στο πλευρό της Σερβίας σπεύδει η Ρωσία η οποία δέχεται την επίθεση της Γερμανίας. Αγγλία και Γαλλία κηρύσσουν τον πόλεμο εναντίον της Γερμανίας που εισβάλλει παρά την ουδετερότητά του στο Βέλγιο. Έτσι ξεκινά ο Ευρωπαϊκός πόλεμος ο οποίος αργότερα με την είσοδο των ΗΠΑ – Ιαπωνίας και άλλων κρατών μετατρέπεται σε Παγκόσμιο. Είναι η αρχή του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Δύο αντίπαλα στρατόπεδα δημιουργούνται. Οι κεντρικές δυνάμεις αποτελούμενες από την Γερμανία την Αυστροουγγαρία και στις οποίες λίγο αργότερα προσχωρούν η Τουρκία και η Βουλγαρία. Το δεύτερο στρατόπεδο το αποτελούν οι Γαλλία – Αγγλία – Ρωσία –(εγκάρδια συνεννόηση ΑΝΤΑΝΤ) στις οποίες αργότερα θα προστεθούν και άλλες χώρες (Ιταλία – Ελλάδα – Ρουμανία – ΗΠΑ κ.α.).

Η χώρα μας μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους κατά τους οποίους διπλασιάσθηκε εδαφικά παρέμεινε κατ’ αρχήν ουδετέρα λόγω της διαφοράς απόψεων της κυβερνήσεως Βενιζέλου και του Βασιλέως Κωνσταντίνου. Ο μεν Βενιζέλος ήθελε έξοδο της Ελλάδας στον πόλεμο στο πλευρό των συμμάχων (ΑΝΤΑΝΤ) γιατί πίστευε στην επικράτηση αυτών ο δε βασιλεύς ήθελε ουδετερότητα γιατί πίστευε στη νίκη των Κεντρικών Δυνάμεων (Γερμανία – Αυστροουγγαρία).

Αυτή η διαφωνία ήταν και η αρχή του επάρατου διχασμού που επικράτησε στη χώρα μας κατά την διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Με την επίθεση της Γερμανίας εναντίον της Ρωσίας οι σύμμαχοι (Αγγλογάλλοι) το 1915 επιχειρούν εκστρατεία εναντίον των Δαρδανελλίων με χερσαίες και ναυτικές δυνάμεις προκειμένου να αποκτήσουν δίαυλο συγκοινωνίας με την Ρωσία για την ενίσχυσή της. Αποτυγχάνουν όμως παταγωδώς και σκεφτόμενοι την δημιουργία Μακεδονικού ή Βαλκανικού Μετώπου αποβιβάζοντας στρατό στη Θεσσαλονίκη δημιουργώντας περιχαρακωμένο στρατόπεδο παρά την ουδετερότητα της Ελλάδας.

Η Σερβία καταρρέει από την επίθεση της Αυστροουγγαρίας και εκατό χιλιάδες Σερβικού στρατού μέσω Δυρραχίου της Αλβανίας αποβιβάζεται στην Κέρκυρα με σκοπό να μεταφερθούν στο Μακεδονικό Μέτωπο. Τον Μάιο του 1916 οι Γερμανοί με τους Βουλγάρους επιτίθενται στο οχυρό Ρούπελ και παρά την ηρωική αντίσταση στο οχυρό ΦΑΙΑ ΠΕΤΡΑ του Λγου Κονδύλη Γεωργίου το Δ’ Σ.Σ. κατόπιν εντολής της κυβερνήσεως παραδίδεται στους Γερμανούς και μεταφέρεται στην περιοχή της Σιλεσίας της Γερμανίας εκτός ορισμένων μονάδων της VI Μεραρχίας Σερρών οι οποίες με προτροπή του Λγου Κονδύλη Γεωργίου μεταφέρονται μέσω Καβάλας στην Χαλκιδική και Θεσσαλονίκη. Η Ανατολική Μακεδονία παραδίδεται και καταλαμβάνεται από τους Βουλγάρους (Σέρρες – Δράμα – Καβάλα).

Ο Εθνικός διχασμός βρίσκεται στο αποκορύφωμά του. Στην Αθήνα γίνονται τραγελαφικά πράγματα με αποκορύφωμα στις 14/27 Ιουνίου 1916 την αποστράτευση του Στρατού κατόπιν πιέσεων των Συμμάχων.

Ο Βενιζέλος παραιτείται και με τους Στρατηγό Δαγκλή και Ναύαρχο Κουντουριώτη αφικνούνται στις 12/25 Σεπτεμβρίου 1916 στη Θεσσαλονίκη δημιουργούν την Κυβέρνηση Εθνικής Αμύνης φίλα προσκείμενη στους Συμμάχους και προβαίνουν στην δημιουργία στρατού με τίτλο Σώμα Στρατού Εθνικής Αμύνης με τρεις Μεραρχίες των Σερρών, του Αρχιπελάγους και των Κρητών.

Η Ελλάδα πλέον είναι χωρισμένη στα δύο. Μία κυβέρνηση στην Αθήνα και μια στη Θεσσαλονίκη. Στις αρχές του 1917 το Μακεδονικό Μέτωπο σταθεροποιείται από την Αδριατική μέχρι τον Κόλπο του Ορφανού (εκβολές Στρυμώνα).

Ιταλία (η οποία εισήλθε στον πόλεμο με τους Συμμάχους) – Σερβία – Γαλλία – Αγγλία και Ελλάδα έχουν δημιουργήσει ένα σταθερό μέτωπο κυρίως απέναντι στους Βουλγάρους γιατί οι Γερμανοί απέσυραν πολλά τμήματά τους στο Δυτικό Μέτωπο, για να αντιμετωπίσουν την αντεπίθεση του Γάλλου Στρατάρχη ΦΟΣ.

Οι Σύμμαχοι ετοιμάζονται πια για την μεγάλη επίθεση προς διάσπαση του Μακεδονικού Μετώπου. Με μικράς κλίμακος επιχειρήσεις προσπαθούν να πάρουν υψώματα τα οποία θα χρησιμοποιήσουν ως στηρίγματα.

Την 22 Απριλίου / 5 Μαΐου 1917 ο Δκτής της 8^ης Γαλλικής Ταξιαρχίας στην οποία υπήγοντο τα 1^ο Σύνταγμα Σερρών (Ανχης Ζαφειρείου Νικ.) και 2^ο Σύνταγμα Σερρών (Ανχης Τσερούλης Χαρ.) τα αναθέτει την εκτέλεση επιθέσεων για κατάληψη των υψωμάτων ΡΑΒΙΝΕ και ΣΕΜΕΝ ΝΤΕ ΦΕΡ. Το ύψωμα ΡΑΒΙΝΕ ήταν κατ’ εξοχήν σπουδαίο σημείο στο οποίο οι Γερμανοί είχαν εγκαταστήσει ισχυρό παρατηρητήριο από το οποίο παρακολουθούσαν όλες τις κινήσεις και οργάνωση στο εσωτερικό των Συμμαχικών θέσεων. Το ύψωμα βρισκόταν βορειοδυτικά του χωριού ΑΛΤΣΑΚ (Χαμηλό) και βόρεια του χωριού ΧΑΤΖΗ ΜΠΑΡΙ ΜΑΧΑΛΑ (Πέντε Βρύσες).

Ο Λόφος ΣΕΜΕΝ ΝΤΕ ΦΕΡ κείμενος τρία περίπου χιλιόμετρα νοτίως του σιδηροδρομικού σταθμού ΤΖΕΟΒΟ (Ειδομένη) και 1200μ. βορείως του χωριού ΣΛΟΠ (Δογάνη) είχε οχυρωθεί από τους Βουλγάρους και αποτελούσε σημείο στηρίξεως. Κυρία προσπάθεια και αντικειμενικός σκοπός (ΑΝΣΚ) ήταν το ύψωμα ΡΑΒΙΝΕ και τα υψώματα που το περιέβαλαν ΜΠΟΜΑΡΝΤΕ και ΝΤΡΟΜΑΝΤΕΡ.

Την επίθεση θα πραγματοποιούσαν το 1^ο ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΣΕΡΡΩΝ (Ανχης Ζαφειρίου Νικ.) με τα τρία τάγματά του. Το 1^ο τάγμα (Τχης Παπακώστας Βασίλειος) και το 2^ο τάγμα (Τχης Γουλιανός Γρηγόριος) προς ΡΑΒΙΝΕ και το 3^ο τάγμα (Λγος Κονδύλης Γεώργιος) στο δεξιό μέρος και νότια του λόφου ΣΕΜΕΝ ΝΤΕ ΦΕΡ. Το 2^ο ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΣΕΡΡΩΝ (Ανχης Τσερούλης Χαράλαμπος) στο κέντρο και αριστερά της παρατάξεως με τα τρία τάγματά του. Το 1^ο τάγμα (Λγος Γρηγοριάδης Νεόκοσμος), το 2^ο τάγμα (Λγος Παλλίδης Πάυλος) και το 3^ο τάγμα (Λγος Τσάκαλος Κων/νος), προς ΜΠΟΜΠΑΡΝΤΕ – ΝΤΡΟΜΑΝΤΕΡ. Το 3^ο ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΣΕΡΡΩΝ (Σχης Καλομενόπουλος Νικόστρατος) στο άκρο αριστερό της τοποθεσίας (ως πλαγιοφυλακή και σύνδεσμο με την αριστερή πτέρυγα όπου θα επιτίθοντο οι Γάλλοι προς ΣΚΡΑ) με τα τρία τάγματα του το 1^ο τάγμα (Τχης Σταυριανόπουλος Διον.) το 2^ο τάμγα (Λγος Καλονάρος Μιχαήλ) και το 3^ο τάγμα (Τχης Καρασεβδάς Παντελής) προς Σκρά με τους Γάλλους (1^η Μάχη του Σκρα) για κατάληψη των οχυρωματικών θέσεων.

Την 22 Απριλίου / 5 Μαίου 1917 αρχίζει η επίθεση. Το 2^ο Σύνταγμα Σερρών επιτίθεται κατά των θέσεων Μπομπαντέ με το 2^ο τάγμα ενώ το 1^ο τάγμα προωθεί ισχυρές περιπολίες για απασχόληση του εχθρού. Εναντίον του υψώματος ΣΕΜΕΝ ΝΤΕ ΦΕΡ επιτίθεται το 3^ο τάγμα του 1^ου Συντάγματος Πεζικού με επικεφαλής τον Δκτή Λγό Κονδύλη Γεώργιο με τόση ακρίβεια και ορμητικότητα επιτυχών την πλήρη κατάληψη των Αντικειμενικών Σκοπών. Αντεπιθέσεις των Βουλγάρων απεκρούσθησαν και το ΣΕΜΕΝ ΝΤΕ ΦΕΡ ανήκε πλέον στους Συμμάχους. Πολλές οι απώλειες όμως σε Αξιωματικούς και οπλίτες μεταξύ των οποίων και ο Ανθυπολοχαγός Δογάνης Ευστάθιος προς τιμήν του οποίου το χωριό ΣΛΟΠ μετανομάσθη σε ΔΟΓΑΝΗ.

Ο Λγός Κονδύλης Γεώργιος προάγεται κατόπιν προτάσεως του Αρχιστράτηγου Σαράϊγ σε Ταγματάρχη επ’ ανδραγαθία και αναλαμβάνει το 1^ο Σύνταγμα Σερρών.

Το ΡΑΒΙΝΕ όμως ο κλήρος έπεσε να το καταλάβει το 2^ο τάγμα του 1^ου Συντάγματος Σερρών Δκτής του οποίου ήταν ο Τχης Γουλιανός Γρηγόριος ο οποίος αν και τραυματισμένος δήλωσε «Το ΡΑΒΙΝΕ έπεσε και θα κρατηθεί πάση θυσίας».

Τον Ιούνιο του 1917 λύεται επιτέλους το δράμα που βασανίζει τον Ελληνικό λαό με τον Εθνικό διχασμό. Ο βασιλεύς κατόπιν πιέσεων από τους συμμάχους παραιτείται υπέρ του υιού το Αλεξάνδρου και αναχωρεί στο εξωτερικό. Ο Βενιζέλος κατεβαίνει στην Αθήνα και σχηματίζει κυβέρνηση η οποία τάσσεται στο πλευρό των Συμμάχων και κηρύσσει επίσημα τον πόλεμο στις κεντρικές Δυνάμεις. Παρά τις δυσχέρειες που αντιμετωπίζει αρχίζει η επιστράτευση και ο εξοπλισμός του Στρατού και οι Μεραρχίες που δημιουργούνται αρχίζουν να αποστέλλονται στο Μακεδονικό Μέτωπο. Τον Δεκέμβριο του 1917 τον Αρχιστράτηγο Σαράϊγ αντικαθιστά ο Αρχιστράτηγος Γκυγιωμά και αρχίζει την προετοιμασία για την μεγάλη επίθεση για την διάσπαση του Μακεδονικού Μετώπου και στην προέλαση των Συμμάχων δια των κοιλάδων Αξιού και Εριγώνος προς Βελιγράδι.

ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΣΚΡΑ

Την 22 Μαρτίου/4 Απριλίου1918 ο Γκυγιωμά σχεδιάζει να προβεί σε εκτέλεση επιθετικού εγχειρήματος για να αγκιστρωσεί τας εις το Μακεδονικό Μέτωπο υπαρχούσας εχθρικάς δυνάμεις και ορίζει ως Αντικειμενικό σκοπό το ΣΚΡΑ ΝΤΙ ΛΕΓΚΕΝ το οποίο αποτελούσε εξέχουσα του Βουλγαρικού Μετώπου. Εκτός του φυσικού του πλεονεκτήματος είχε οχυρωθεί και εφοδιασθεί με μεγάλο αριθμό πολυβόλων και όλμων για να αποκρούσει ενδεχόμενη Συμμαχική επίθεση στρεφόμενη εναντίον του μετώπου και των δύο πλευρών του.

Την κύρια προσπάθεια ο Γκυγιωμά την ανέθεσε στο Σώμα Στρατού Εθνικής Αμύνης διότι η επίθεση στο ΣΚΡΑ θα ενίσχυε αφ’ ενός την επιθυμία του να βελτιώσει την θέση της έναντι του σημείου τούτου πρώτης γραμμής των ελληνικών στρατευμάτων και αφ’ ετέρου η ελπίδα του ότι η επιτυχία της ελληνικής επιθέσεως εναντίον μιας τόσο ισχυράς τοποθεσίας θα είχε ως αποτέλεσμα να αποκτήσει ολόκληρος ο ελληνικός στρατός εμπιστοσύνη στας ιδίας αυτού δυνάμεις και να εξυψώσει το ηθικό του. Θα καθίσταντο αξιόμαχος με προοπτική για τις επικείμενες και ευρύτερες επιχειρήσεις που σχεδιάζονται για τον Σεπτέμβριο του 1918.

Την 7/20 Μαΐου 1918 το Σώμα Στρατού Εθνικής Αμύνης λαμβάνει την διαταγή για την κατάληψη του ορεινού όγκου ΣΚΡΑ ΝΤΙ ΛΕΓΚΕΝ μέχρι την γραμμή Τομουλούς – Σερφ Βολάν.

Η κύρια προσπάθεια ανατίθεται στην Μεραρχία Αρχιπελάγους (Υπτγος Ιωάννου Δημήτριος) με τα τρία Συντάγματά της. Το 1^ο Σύνταγμα Σερρών (Τχης Κονδύλης Γεώργιος) κύρια προσπάθεια, το 5^ο Σύνταγμα Αρχιπελάγους (Ανχης Τσιμικάλης Ευθύμιος) αριστερά και το 6^ο Σύνταγμα Αρχιπελάγους (Ανχης Εξαρχάκος Κων/νος) δεξιά.

Ανατολικά της Μεραρχίας Αρχιπελάγους η Μεραρχία Κρήτης (Υπτγος Σπηλιάδης Παναγιώτης) και το 7^ο Σύνταγμα Κρητών (Ανχης Γαρδίκας Παναγιώτης) και το 8^ο Σύνταγμα Κρητών (Ανχης Σταυριανόπουλος Δημήτριος).

Δυτικά της Μεραρχίας Αρχιπελάγους η Μεραρχία Σερρών (Υπτγος Ζυμβρακάκης Επαμεινώνδας) με το 2^ο Σύνταγμα Σερρών (Ανχης Τσερούλης Χαράλαμπος) και το 3^ο Σύνταγμα Σερρών (Σχης Καλομενόπουλος Νικόλαος).

Αποστολές των Συνταγμάτων

Δεξιά το 7^ο Σύνταγμα Κρητών με το 1^ο Τάγμα (Τχης Τζανακάκης Εμμανουήλ), 2^ο Τάγμα (Τχης Αλεξάκης Ιωάννης) και το 3^ο Τάγμα (Τχης Τσιπουράκης Παναγιώτης) να επιτεθεί με δύο τάγματα στα υψώματα ΜΠΟΣ και ΜΠΟΣΕΤ. Το 8^ο Σύνταγμα Κρητών με το 3^ο Τάγμα (Τχης Βλαστός Ιωσήφ), το 2^ο Τάγμα (Τχης Ζουδιανός Νικόλαος) και το 1^ο Τάγμα (Τχης Θεοδωράκος Ιωάννης) ως εφεδρεία να επιτεθεί για την κατάληψη των υψωμάτων ΛΑΝΤΙΓ – ΜΠΟΚΕΤΟ και ΤΑΜΠΛΕΤ.

Αριστερά το 2^ο Σύνταγμα Σερρών με το 2^ο Τάγμα (Λγος Παλλίδης Παύλος) και το 1^ο Τάγμα (Λγος Γρηγοριάδης Νεόκοσμος) να επιτεθεί για την κατάληψη της γραμμής χωρίου ΛΟΥΤΖΙ (Λαγκαδιά) – ΥΨ. ΜΠΟΑ ΝΤΕ ΜΠΥΛΓΚΑΡ – ΜΠΛΟΚΡΟΣΕ.

Το 3^ο Σύνταγμα Σερρών (Σχης Καλουμενόπουλος Νικόλαος) με το 2^ο Τάγμα (Λγος Καλονάρος Μιχαήλ) θα εξησφάλιζε τον σύνδεσμο μετά της Δυτικής της Μεραρχίας Σερρών Σερβικής Μεραρχίας ΤΙΜΟΚ. Το 3^ο Τάγμα (Τχης Καρασεβδάς Παντελής) είχε διατεθεί στην Κεντρική Μεραρχία Αρχιπελάγους για την φύλαξη και μεταφορά των αιχμαλώτων.

Στο κέντρο της παρατάξεως το 1^ο Σύνταγμα Σερρών με το 1^ο Τάγμα (Τχης Ψάρρας Γεώργιος) το 2^ο Τάγμα (Λγος Σκαλτσογιάννης Ιωάννης) και το 3^ο Τάγμα (Τχης Βαχάρογλου Θεόδωρος) ως εφεδρεία να επιτεθεί στο ΣΚΡΑ ΝΤΙ ΛΕΓΚΕΝ. Αριστερά το 5^ο Σύνταγμα Αρχιπελάγους μετά 1^ο Τάγμα (Τχης Παπαγιάννης Βασίλειος) σε πρώτη γραμμή το 3^ο Τάγμα (Τχης Μπάμπαλης Κων/νος) σε εφεδρεία και το 2^ο Τάγμα (Λγος Ντόζης Ιωάννης) να επιτεθεί για των οχυρωματικών έργων του ΤΟΜΟΥΛΟΥΖ.

Δεξιά το 6^ο Σύνταγμα Αρχιπελάγους με το 3^ο Τάγμα (Τχης Πλαστήρας Νικόλαος) σε πρώτη γραμμή το 2^ο Τάγμα (Τχης Καρακούρας Βασίλειος) σε εφεδρεία και το 1^ο Τάγμα (Τχης Τσίπουρας Νικόλαος) να επιτεθεί για την κατάληψη των υψ. ΜΠΑΣΤΙΟΝ ΣΑΝΤΡΑΛ – ΚΟΥΡΤΙΝ και ΟΥΒΡΕΖ ΜΠΛΑΝ.

Την 28/29 Μαΐου 1918 τα Ελληνικά τμήματα εξόρμησαν και επιτέθηκαν με σφοδρότητα – ταχύτητα – θάρρος – ορμή και αποφασιστικότητα παρά τα καταιγιστικά πυρά των Βουλγάρων προς τους αντικειμενικούς σκοπούς των και ανέτρεψαν τους Βουλγάρους πετυχαίνοντας περίλαμπρον νίκην αναγκάζοντας τον Αρχιστράτηγο Γκυγιωμά να τονίσει ότι «χάρις εις την απαράμιλλον ανδρεία και την υπέροχο αυτών ορμητικότητα το Ελληνικό Πεζικό του Στρατηγού Ζυμβρακάκη επέτυχε να εκτελέσει απάσας τας αποστολάς του υπερνίκησαντα άπαντα τα αφ’ ενός των πλέον ανωμάλων εδαφών συσσωρευμένα εμπόδια και επέτυχον δια περιλάμπρου ενεργείας κατάληψη των Βουλγαρικών θέσεων επί μετώπου 12 χιλιομέτρων συλλαβόντα πλέον των 1700 αιχμαλώτων και κυρεύσαντα σημαντικό υλικό.

Ο Δντής του Γραφείου επιχειρήσεων του Βουλγαρικού επιτελείου Σχης Τόϊκόφ είπε «τα συμβάντα στο ΣΚΡΑ και η απώλεια μιας όχι τόσο οχυρωμένης θέσης προκάλεσε βαθύτατη έκπληξη».

Η Γαλλόφωνη εφημερίδα της Σόφιας ΗΧΩ υπό καθεστώς πολεμικής λογοκρισίας θα ομολογήσει «Υπήρξε απερίγραπτος η λύσσα με την οποία επολέμησαν οι Βενιζελικοί Έλληνες».

Επί του υψώματος του ΣΚΡΑ ο Τχης Κονδύλης Γεώργιος Δκτής του 1^ο Συντάγματος Σερρών προήχθη επ’ ανδραγαθία κατόπιν προτάσεως του Αρχιστρατήγου Γκυγιωμά σε Αντισυνταγματάρχη και παρασημοφορήθηκε από τους Γάλλους με το παράσημο της Λεγεώνας της τιμής, υπό των Άγγλων δια του παρασήμου του Λευκού Αετού μετά ξιφών και από την Ελλάδα με τον πολεμικό Σταυρό Α’ Τάξεως. Η καινοτομία του Κονδύλη όπως αφαιρούνται τα φυσίγγια από τα τμήματα εφόδου και να παραμένουν σε αυτά μόνο η λόγχη και οι χειροβομβίδες έγινε δεκτή με θαυμασμό από τους Συμμάχους και εθεσπίσθει υπ’ αυτών δια της μετέπειτα επιθέσεις.

Οι απώλειες των Ελλήνων στη μάχη ανήλθαν σε 29 Αξιωματικούς νεκρούς (μεταξύ των οποίων και ο Τχης Παπαγιάννης Βασίλειος Δκτής του 1^ου τάγματος, του 5^ου Συντάγματος Αρχιπελάγους ανηψιός του Αρχιστρατήγου Δαγκλή (γιος της αδελφής του) ο οποίος την προτεραίαν της επιθέσεως ζήτησε οικειοθελώς να είναι με το τάγμα του στην πρώτη γραμμή ενώ ήταν το τάγμα του εφεδρεία. Η προτομή του βρίσκεται στο ΣΚΡΑ και ο τάφος του στο ύψωμα ΣΚΡΑ ΝΤΙ ΛΕΓΚΕΝ) και 412 οπλίτες. Τραυματίες 69 Αξιωματικοί και 2135 οπλίτες.

ΤΙΜΗ και ΔΟΞΑ σε όλους.

Η Ελλάδα είναι πλέον έτοιμη και με 10 Μεραρχίες επί συνόλω 29 Συμμαχικών λαμβάνει μέρος στην μεγάλη Συμμαχική επίθεση στις 30 Σεπτεμβρίου 1918 για την διάσπαση του Μακεδονικού Μετώπου (ξαναγράφει πάλι σελίδες δόξης στην μάχη της Δοϊράνης) που έχει ως αποτέλεσμα την συντριβή και συνθηκολόγηση των Βουλγάρων.

ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΟΧΥΡΩΝ

Όταν την 4^η Αυγούστου 1936 ο Ιωάννης Μεταξάς ανέλαβε την Πρωθυπουργία στην Ελλάδα τα σύννεφα του πολέμου στην Ευρώπη άρχισαν να γίνονται ορατά.

Παρά την όχι και σε τόσο ικανοποιητικό επίπεδο οικονομική κατάσταση της χώρας, διαβλέποντας τον κίνδυνο, αποφάσισε τον εξοπλισμό του Στρατού και την κατασκευή οχυρωματικών έργων στην μεθόριο με την Βουλγαρία την οποία θεωρούσε τον υπ’ αριθ. ένα κίνδυνο για την χώρα μας λόγω των βλέψεών της για κάθοδο στο Αιγαίο κάτι που δεν είχε καταφέρει ούτε το 1913 στον Β’ Βαλκανικό πόλεμο ούτε το 1914 – 1918 κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Με άκρα μυστικότητα κατασκευάσθηκαν τα οχυρά Ποποτλίβιτσα – Ιστήμπεη Κελκαγιά – Αρπαλούκι – Βάσανο – Ρούπελ – Καρατάς – Καλή – Περσέκ – Μπαμπαζόρα – Μαλιάγκα – Περιθώρι – Παρταλούσκα – Ντάβαλη – Λίσσε – Πυραμοειδές – Καστίλο – Άγιος Νικόλαος – Μπαρτισέβα – Εχίνος και Νυμφαία, ονομασθείσα ΓΡΑΜΜΗ ΜΕΤΑΞΑ.

Από το οχυρό Ποποτλίβιτσα (πάνω από το Ακριτοχώρι) και δυτικότερα μέχρι τον Αξιό ποταμό δεν ολοκληρώθηκαν τα έργα. Ήταν το ευαίσθητο σημείο. Η κερκόπορτα της τοποθεσίας.

Την 1^η Σεπτεμβρίου 1939 αρχίζει ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος με την επίθεση της Γερμανίας εναντίον της Πολωνίας. Μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα και με δόγμα τον κεραυνοβόλο πόλεμο οι Γερμανοί κατάφεραν να υποδουλώσουν το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης.

Γαλλία – Ολλανδία – Βέλγιο – Ουγγαρία – Πολωνία – Δανία – Τσεχοσλοβακία υποτάχθηκαν στον άξονα Γερμανίας – Ιταλίας. Έμεινε μόνο η Αγγλία να μάχεται μόνη της εναντίον της Γερμανίας μια και η Ρωσία συνεμάχησε με την Γερμανία με το περίφημο σύμφωνο Ρίμπεντροπ - Μολότωφ και πήρε το μερίδιό της από την Πολωνία.

28 Οκτωβρίου 1940 η Ελλάδα μπαίνει στον πόλεμο αφού δέχεται την ιταμή επίθεση της Ιταλίας και με ηρωικό τρόπο αμύνεται όχι μόνο του πατρίου εδάφους αλλά από τις 14 Νοεμβρίου 1940 περνά στην αντεπίθεση καταδιώκοντας τους Ιταλούς εντός του Αλβανικού εδάφους με μεγάλες πιθανότητες να τους ρίξει στην θάλασσα.

Το καλοκαίρι του 1940 ο Χίτλερ αποφασίζει να επιτεθεί κατά της Ρωσίας και ήθελε την κατάληψη της Βαλκανικής χερσονήσου προκειμένου να εξασφαλίσει τα νώτα του και να μη δημιουργηθεί Βαλκανικό Μέτωπο όπως στον Α’ Π.Π. Βλέποντας από τον Νοέμβριο και μετά την πανωλεθρία που πάθαινε ο σύμμαχός του Μουσολίνι στην Αλβανία και έχοντας και την σιωπηρή συγκατάθεση της Ρωσίας αποφασίζει στις 18 Δεκεμβρίου 1940 με το σχέδιο «ΜΑΡΙΤΑ» την επίθεση κατά της Ελλάδας.

Την 23 Νοεμβρίου μια ημέρα μετά την απελευθέρωση της Κορυτσάς από τους Έλληνες η Ρουμανία προσχωρεί στον Άξονα Γερμανίας – Ιταλίας και στο έδαφός της συγκεντρώνεται η 12^η Γερμανική Στρατιά του Φον Λιστ. Την 1 Μαρτίου 1941 προσχωρεί και η καιροσκόπος Βουλγαρία ύστερα από την Γερμανική υπόσχεση ότι θα της παρεχωρούντο ολόκληρη η Ανατολική Μακεδονία (Σέρρες – Δράμα – Καβάλα) και η Δυτική Θράκη (Ξάνθη – Κομοτηνή – Αλεξανδρούπολη).

Στις 9 Μαρτίου 1941 και ενώ στο Αλβανικό Μέτωπο ο ελληνικός στρατός αμύνονταν σθεναρά αποκρούοντας την εαρινή επίθεση του Μουσολίνι στο υψ. 731 ντροπιάζοντάς τον, τα στρατεύματα του Χίτλερ φθάνουν στην Ελληνοβουλγαρική μεθόριο.

Η Γιουγκοσλαβία τηρούσε αυστηρή ουδετερότητα και η Τουρκία δήλωνε ότι αν η Βουλγαρία επετίθετο κατά της Ελλάδος θα στρεφόταν εναντίον της, αλλά την 17 Φεβρουαρίου 1941 υπογράφει σύμφωνο φιλίας και μη επιθέσεως με την Βουλγαρία.

Στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη ευρίσκοντο μόνο 4 ελληνικές Μεραρχίες όχι όμως πλήρεις σε εμπόλεμη σύνθεση. Ο Αρχιστράτηγος Παπάγος ζητά οκτώ με εννέα μεραρχίες και ενίσχυση αντιαρματικής και αντιαεροπορικής άμυνας και ανάλογη αεροπορική δύναμη. Οι Άγγλοι προτείνουν ολιγάριθμες μονάδες όμως ο Έλληνας πρωθυπουργός Κορυζής (ο Μεταξάς είχε πεθάνει) αρνήθηκε γιατί αυτή η ανεπαρκής υποστήριξη θα αποτελούσε πρόσχημα επεμβάσεως της Γερμανίας και θα επηρέαζε και την στάση της Τουρκίας και της Γιουγκοσλαβίας.

Με τα δεδομένα αυτά το πρόβλημα της Ελλάδος ήταν πλέον η εκλογή της τοποθεσίας άμυνας οικονομικότερη των οποίων ήταν η φύση οχυρή τοποθεσία όρος Καϊμακτσαλάν – Βέρμιο – ποτ. Αλιάκμονας. Εγκατάλειψη όμως της Θράκης και του μεγαλύτερου μέρους της Μακεδονίας με την Θεσσαλονίκη εκτός από την ψυχολογική πλευρά και τον ηθικό αντίκτυπο στον ελληνικό πληθυσμό συνδεόταν και με την στάση της εξωτερικής πολιτικής της Γιουγκοσλαβίας η οποία τηρούσε σιγήν ιχθύος χωρίς να ξεκαθαρίζει την στάση της.

Κατόπιν συνεχών διαβουλεύσεων και προτάσεων η Αγγλία συμφώνησε να στείλει για ενίσχυση Βρετανικό εκστρατευτικό Σώμα από Άγγλους – Αυστραλούς και Νεοζηλανδούς για λόγους κυρίως γοήτρου με ελάχιστες ελπίδες για επιτυχή έκβαση των επιχειρήσεων.

Στις 25 Μαρτίου 1941 και ενώ η εαρινή επίθεση του Μουσολίνι στην Αλβανία απέτυχε παταγωδώς η Γιουγκοσλαβία προσχωρεί στον Άξονα με αντάλλαγμα την παραχώρηση της Θεσσαλονίκης. Αλλά η Κυβέρνηση Τσβέτκοβιτς ανατρέπεται πραξικοπηματικά και η Κυβέρνηση του Στρατηγού Σίμοβιτς καταγγέλλει την συμφωνία με την Γερμανία δεσμευόμενοι ότι θα διαθέσουν στην νότια Σερβία τέσσερις μεραρχίες αλλά η συνεργασία με την Ελλάδα χαρακτηριζόταν από ανεπάρκεια και χαλαρότητα.

Οι Γερμανοί αποφασίζουν να επιτεθούν σε Ελλάδα και Γιουγκοσλαβία ταυτόχρονα με τις παρακάτω δυνάμεις.

Η 2^α Στρατιά με εννέα μεραρχίες θα επιτίθετο από Αυστρία – Ουγγαρία προς Βελιγράδι – Ζάγκρεμπ.

Η 12^η Στρατιά με :

α. XVIII Σώμα Στρατού (2^η τεθωρακισμένη Μεραρχία, 5^η και 6^η Ορεινές Μεραρχίες, 125^ο Ανεξάρτητο Ενισχυμένο Σύνταγμα και την 72^α Μεραρχία Πεζικού), από Πετρίτσι μέχρι Νευροκόπι.

β.XXX Σώμα Στρατού (164^η και 50η Μεραρχίες Πεζικού) από Παρανέστι μέχρι Νυμφαίου.

γ. XL Τεθωρακισμένο Σώμα Στρατού (9^η τεθωρακισμένη Μεραρχία – 73^η Μεραρχία Πεζικού και την Σωματοφυλακή SS Αδόλφος Χίτλερ) προς Σκόπια και κατόπιν προς Μοναστήρι – Φλώρινα – Αμύνταιο. Στις παραπάνω προστέθηκε αργότερα και η 5^η τεθωρακισμένη Μεραρχία. Στις δυνάμεις αυτές πρέπει να προστεθούν και τα 650 αεροσκάφη της Γερμανικής αεροπορίας.

Τι διέθετε η Ελλάδα στον τομέα αυτόν που προοριζόταν για διμέτωπο αγώνα εναντίον Γερμανών και Ιταλών;

Από το όρος Μπέλλες μέχρι τον Νέστο ποταμό ήταν το τμήμα Στρατιάς Ανατολικής Μακεδονίας (ΤΣΑΜ) με τον Αντγο Μπακόπουλο Κων/νο έχοντας στις διαταγές του την Ομάδα Μεραρχιών υπό τον Αντγο Δέδε Παναγιώτη που αποτελούνταν:

α. Από την XVIII Μεραρχία (Υπτγος Στεργιόπουλος Λεωνίδας με τα 70 και 91 Συντάγματα Πεζικού από το Μπέλλες μέχρι τον Στρυμώνα.

β. Την XIV Μεραρχία (Υπτγος Παπακωνσταντίνου Κων/νος) από τον Στρυμόνα μέχρι Κάτω Νευροκόπι.

γ. Την VII Μεραρχία (Υπτγος Ζωϊόπουλος Χρίστος) με τα 26 – 92 – 71 Συντάγματα Πεζικού από το κάτω Νευροκόπι μέχρι το όρος Κουσλάρ.

δ. Την XIX Μηχανοκίνητη Μεραρχία (Υπτγος Λιούμπας Νικόλαος) στην περιοχή Κιλκίς με τα 191 Σ.Π. στο Σιδηρόκαστρο το 192 ΣΠ στην Ευκαρπία και το 193 ΣΠ στην Καλίνδρια – Χέρσο.

ε. Την Ταξιαρχία Νέστου (Σχης Καλής Αναστάσιος) στη δυτική όχθη του Νέστου ποταμού.

στ. Στη Θράκη την Ταξιαρχία Έβρου (Υπτγος Ζήσης Ιωάννης)

Την Ο515Ω της 6 Απριλίου 1941 χωρίς τελεσίγραφο και προθεσμία απάντησης τα Γερμανικά στρατεύματα επιτίθονται στην Ελλάδα και Γιουγκοσλαβία ταυτόχρονα. Στο οχυρό Ρούπελ επιτίθεται το 125 Ανεξάρτητο ενισχυμένο Σύνταγμα Πεζικού (που είχε χρησιμοποιηθεί και εναντίον της γραμμής ΜΑΖΙΝΟ στη Γαλλία) μαζί με μονάδες της 5^ης ορεινής Μεραρχίας. Επί τριήμερο όλα τα οχυρά αμύνονται σθεναρά προκαλώντας απώλειες στον εχθρό και γράφοντας σελίδες δόξας προκαλώντας τον θαυμασμό των Γερμανών οι οποίοι σε πολλές περιπτώσεις ρίχνουν αποπνικτικά και ασφυξιογόνα αέρια προκειμένου να κάμψουν την ηρωική αντίσταση των υπερασπιστών των οχυρών.

Τα οχυρά Ρούπελ – Εχίνος – Νυμφαία – Λίσσε – Ιστήμπεη και Πυραμοειδές δέχονται την μεγαλύτερη πίεση αλλά ανθίστανται γράφοντας νέες σελίδες δόξας.

Η κατάληξη όμως του Δυτικού τμήματος της κορυφογραμμης του Μπέλλες και η κάθοδος Γερμανικών Μονάδων στην κοιλάδα Ροδοπόλεως σε συνδυασμό με την κατάληψη της Στρώμνιτσας από την 2^α τεθωρακισμένη Μεραρχία και την προώθησή της προς Κωστουρίνο – Βαλάντοβο – Γευγελή και Δοϊράνη δημιούργησε σοβαρό κίνδυνο. Στις 8 Απριλίου ισχυρές μηχανοκίνητες και τεθωρακισμένες μονάδες περνούν την μεθόριο Δοϊράνης – Ακρίτα – Μεγ. Στέρνα – Χέρσο – Πολύκαστρο – Μεταλλικό διαλύοντας ή παρακάμπτοντας όποια αντίσταση συναντούσαν και κινούνται προς Θεσσαλονίκη. Στις 2230Ω της 8 Απριλίου ο στρατιωτικός Δκτής της Θεσσαλονίκης Ραγκαβής λαμβάνει επιστολή της γερμανικής εμπροσθοφυλακής για την άνευ παράδοση της πόλης η οποία πραγματοποιείται την 08.00 ώρα της 9 Απριλίου 1941 από επιτροπή αποτελουμένη από τον Μητροπολίτη, τον Δήμαρχο και τον Αστυνομικό Δντή της πόλεως.

Τα οχυρά όμως αμύνονται με πείσμα και παραδίδονται όταν λαμβάνουν σχετική ειδοποίηση περί υπογραφής της συνθηκολόγησης.

Στον τομέα του Έβρου η εκεί ταξιαρχία συμπτύχθηκε και πέρασε στην Τουρκία όπου και αφοπλίστηκε. Ο Δκτής της Ταξιαρχίας Υπτγος Ζήσης Ιωάννης φέροντας βαρέως τον αφοπλισμό της Ταξιαρχίας του αυτοκτόνησε στα Ύψαλα της Ανατ. Θράκης. Οι περισσότεροι Αξκοί και 1.300 οπλίτες μετέβησαν τον Ιούλιο στη Μέση Ανατολή για συνέχιση του αγώνα.

Οι ελληνικές απώλειες κατά τον τετραημέρο αγώνα ανήλθαν σε χιλίους περίπου νεκρούς και τραυματίες των δε Γερμανών σε τρεις χιλιάδες περίπου νεκρούς, τραυματίες και αγνοουμένους.

Ο αγώνας των οχυρών κράτησε μόνο τέσσερις ημέρες και παρά την συντριπτική υπεροχή του εχθρού τον αντιμετώπισαν με θάρρος και αυτοθυσία και ο αγώνας των χαρακτηρίζεται ως παράδειγμα και ως μια από τις λαμπρότερες σελίδες της ιστορίας μας. Κάμφθηκαν μόνο όταν κατέρρευσε η Σερβική άμυνα η οποία επέτρεψε την υπερκέραση της τοποθεσίας από το ευαίσθητο σημείο της κοιλάδας του Αξιού στο οποίο δεν είχαν γίνει οχυρά ούτε είχε επανδρωθεί πλήρως. Ίσως δύο ή τρεις Αγγλικές μεραρχίες με ανάλογο αριθμό αρμάτων μάχης (κάτι που δεν διέθετε η Ελλάδα) η εξέλιξη να ήταν διαφορετική.

Η άμυνα των Ελλήνων μαχητών έκανε εντύπωση ακόμα και τους εχθρούς. Να τι είπαν μερικοί αρμόδιοι:

Ο Δκτής του 125 Γερμανικού Συντάγματος που επιτέθηκε στο ΡΟΥΠΕΛ δακρύζοντας, δήλωσε «Δεν θρηνώ ως στρατιώτης διότι η θυσία ήταν επιβεβλημένη. Κλαίω ως άνθρωπος διότι από το Σύνταγμα μου απέμειναν ολίγοι μόνο άνδρες».

Ο Δκτής της 72 Γερμανικής Μεραρχίας δήλωσε «επολέμησα στην Πολωνία και στην Γαλλία αλλά ουδαμού συνάντησα τόσο αποτελεσματική και φθοροποιό αντίσταση όσο στην Ελλάδα».

Ο ίδιος ο Χίτλερ σε λόγο του στις 4 Μαΐου 1941 ενώπιου του Ραϊχστάγ είπε «Η ιστορική δικαιοσύνη με υποχρεώνει να διαπιστώσω ότι από όλους τους αντιπάλους τους οποίους αντιμετωπίσαμε ο Έλλην στρατιώτης επολέμησε με ύψιστο ηρωισμό και αυτοθυσία. Εσυνθηκολόγησε μόνο όταν η εξακολούθηση της αντιστάσεως δεν ήταν πλέον δυνατή και δεν είχε κανένα λόγο».

Για τα οχυρά και την αξία της οχυρώσεως της τοποθεσίας την χαρακτήρισαν ανώτερη της γραμμής ΜΑΖΙΝΩ και εφάμιλλη της γραμμής ΖΙΓΚΦΡΙΝΤ

Όταν σήμερα διαβάζουμε τέτοιες δηλώσεις εχθρών της πατρίδας μας δεν μπορεί παρά να είμαστε υπερήφανοι για αυτήν την γενιά των προγόνων μας. Η θυσία των θα είναι χαραγμένη με χρυσά γράμματα στην ιστορία της πατρίδας μας.

Σχης ε.α. Βαρδάκας Γεώργιος

Δντης Γ.Υ.Ε.Ν. ΚΙΛΚΙΣ