Στις αρχές Δεκεμβρίου (6-12-2016) πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία του Εργατικού Κέντρου Κατερίνης και με μεγάλη συμμετοχή εργαζομένων ημερίδα για τις επιπτώσεις των “συμφωνιών νέας γενιάς” στα εργασιακά δικαιώματα. Με αφορμή και τη δημόσια συζήτηση που έλαβε χώρα στην κατάμεστη αίθουσα του Ε.Κ.Κ. συνομιλήσαμε με έναν από τους κύριους εισηγητές της εκδήλωσης, τον οικονομολόγο, καθηγητή στο ΑΠΘ, και μέλος του Ε.Γ. της “Σοσιαλιστικής Προοπτικής”, Γρηγόρη Ζαρωτιάδη.

Συνέντευξη: Ιάσων Αυγερινός

Κύριε Ζαρωτιάδη, σε παγκόσμια κλίμακα συντελούνται αλλαγές που θα αλλάξουν ριζικά το οικονομικοκοινωνικό περιβάλλον στο οποίο κινείται η χώρα μας; Βαδίζουμε σε αχαρτογράφητα μονοπάτια της “ιστορίας”;

Παραφράζοντας τον τίτλο του γνωστού βιβλίου του αμερικανού πολιτικού επιστήμονα Francis Fukuyama, ο οποίος συγκαταλέγεται στους βασικούς εκπροσώπους της νεοφιλελεύθερης διανόησης, αντί για το τέλος της ιστορίας, έχουμη την επιστροφή της! Μια σύντομη περίοδος γενικευμένης καπιταλιστικής μεγέθυνσης από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 που συνέπεσε και ενισχύθηκε από την κατάρρευση των σταλινικών μορφωμάτων και το συνεπακόλουθο άνοιγμα νέων αγορών στο χώρο του Συμφώνου της Βαρσοβίας, παρέσυρε τους πρόθυμους απολογητές της αστικής κοινωνίας σε ανιστόρητες απλουστεύσεις και βιαστικές μεγαλοστομίες.

Όμως η συνέχεια τους διέψευσε σύντομα. Αφενός η συνεχής όξυνση των διαπεριφερειακών και διαταξικών ανισοτήτων, αφετέρου το “ξεσάλωμα” του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου και των λειτουργών του επέτειναν το ξέσπασμα μιας κρίσης διεθνούς εμβέλειας και συστημικής σημασίας. Αποτέλεσμα αυτής είναι η ένταση των ανταγωνισμών μεταξύ των μεγάλων πολυεθνικών και των σύγχρονων ιμπεριαλισμών, οδηγώντας στην διαμόρφωση ενός νέου διπολισμού: από τη μια οι παραδοσιακοί καπιταλισμοί των δυτικών, ανεπτυγμένων οικονομιών, συγκροτούμενοι με επίκεντρο τις ΗΠΑ μέσω των λεγομένων “συμφωνιών νέας γενιάς” (π.χ. TPP, CETAκαι TTIP). Από την άλλη η συνάντηση των νεοεμφανιζόμενων οικονομικών κολοσσών με βασικό άξονα τη σινορωσική συνεργασία…

…αυτό τι μπορεί να σημαίνει για την περίπτωση της χώρας μας;

 … αυτό σημαίνει ότι το διεθνές περιβάλλον αλλάζει. Κυρίως όμως αλλάζει ο χώρος ζωτικού ενδιαφέροντος της Ελλάδας: έτσι, ενώ εντείνεται η κρίση στο εσωτερικό της Ευρωζώνης, ανοίγουν δύσκολα επουλώσιμες “πληγές” στην ανατολική Ευρώπη, στην παρευξείνια Ζώνη και στην Εγγύς και Μέση Ανατολή, καθώς αυτό το γεωγραφικό τόξο αποτελεί το βασικό σημείο συνάντησης των δύο διαμορφούμενων πόλων, που ανέφερα προηγουμένως.

Τελευταία έχετε παρουσιάσει στην Αθήνα, την Κατερίνη και την Θεσσαλονίκη μια έρευνα για τη λεγόμενη “Διατλαντική Συμφωνία”…

Πράγματι, σε συνέχεια της επίσημης δημοσιοποίησης της πρώτης μελέτης για τις επιπτώσεις που θα έχει στην ελληνική κοινωνία και οικονομία η κυοφορούμενη συμφωνία για τη δημιουργία του διατλαντικού εννιαίου χώρου κυκλοφορίας κεφαλαίων και εμπορευμάτων, προέκυψαν αμέσως ανάγκες παρουσίασης αυτής. Η περίπτωση όμως της Κατερίνης έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς ήταν η πρώτη που έγινε σε έναν χώρο συγκέντρωσης και οργάνωσης των εργαζομένων και των λαϊκών στρωμάτων. Θεωρώ λοιπόν πολύ σημαντική την πρωτοβουλία της Προέδρου του Εργατικού Κέντρου της πόλης κ. Δέσποινας Κωνσταντίνου και είμαι σίγουρος ότι θα βρει συνεχιστές.

 .. τι ακριβώς φέρνει στο προσκήνιο αυτή η έρευνα…

Η συγκεκριμένη μελέτη συγκεντρώνει τις βασικές επιπτώσεις στις εξής πέντε ενότητες:

1^ον η περαιτέρω αλλοίωση της ελληνικής δημοκρατίας και η ολοκλήρωση της μετάλλαξής της σε ένα μεταστικό, τεχνοκρατικά νομιμοποιημένο πολιτειακό καθεστώς,

2^ον η ακύρωση των εναπομείναντων, θεσμικά κατοχυρωμένων εργασιακών και κοινωνικοπολιτικών δικαιωμάτων,

3^ον η συνέχιση της επίθεσης στην ντόπια μικρή και μικρομεσαία παραγωγική δραστηριότητα και αυτοαπασχόληση στο πλαίσιο της συνεχούς συγκεντροποίησης σε ολιγοπωλιακά συμφέροντα και

4^ον η συνυφασμένη προσπάθεια κατάργησης του κανονιστικού πλαισίου που προστατεύει την ποιότητα, το περιβάλλον, την υγεία και την ασφάλεια των καταναλωτών και

5^ον η τελική επίθεση στα όποια δημόσια, κοινωνικά αγαθά έχουν απομείνει.

… τι χαρακτηρίζει πιο συγκεκριμένα τη δική σας έρευνα…

Το ιδιαίτερο που έχει να πει η προσπάθειά μας σε σύγκριση με τις ανάλογες μελέτες που έχουν ήδη γίνει για άλλες ευρωπαϊκές χώρες, είναι ότι αφορά σε μια χώρα, την Ελλάδα, οπου η επταετής πλέον διάρκεια της “μνημονιακής” πολιτικής έχει πετύχει ήδη αρκετά βήματα του επιδιωκόμενου νεοφιλελεύθερου μετασχηματισμού και στα πέντε προαναφερόμενα “μέτωπα”…

…. η καταγραφή των προβλημάτων, ωστόσο, δε σημαίνει αυτομάτως και τη λύση τους…

… προφανώς! … Η διαπίστωση των αρνητικών επιπτώσεων δεν αρκεί, ούτε για την Ελλάδα, ούτε και για την Ευρώπη. Εκείνο που χρειάζεται η κοινωνία, εκείνο που οι παρευρισκόμενοι παρατηρούν εύστοχα στις δημόσιες συγκεντρώσεις, όπως εκείνη της Κατερίνης, είναι ότι η συζήτηση πρέπει να περάσει στην πρόταση, στην προοδευτική εναλλακτική πρόταση απέναντι στο νεοφιλελεύθερο αντιλαϊκό παροξυσμό.

Ενδιαφέρεται ο κόσμος για τέτοιου είδους ζητήματα, πως αντιδρούν οι συλλογικοί φορείς;

Όπως προανέφερα, αμέσως μετά την επίσημη δημοιοποίηση της μελέτης η ανταπόκριση συλλογικών φορέων και κάποιων από τα ΜΜΕ της χώρας ήταν άμεση. Οφείλω, ωστόσο, να επισημάνω την ανακόλουθη στάση των συστημικών μέσων, των κεντρικών καναλιών και εφημερίδων, τα οποία, κόντρα στο δημόσιο ενδιαφέρον και στην τεράστια σημασία του ζητήματος, σνομπάρουν την είδηση και αγνοούν το κοινωνικό κίνημα που έχει πάρει ήδη ευρωπαϊκές και διατλαντικές διαστάσεις. Για αυτόν το λόγο θεωρώ πολύ σημαντική την προσπάθεια να καλυφθεί αυτό το κενό στην ενημέρωση του ελληνικού λαού από τους εκπροσώπους των προοδευτικών πολιτικών χώρων – ένας από αυτούς είναι και η “Σοσιαλιστική Προοπτική” που εκπροσωπώ πολιτικά – αλλά θεωρώ, ακόμη πιο σημαντικές, τις πρωτοβουλίες συλλογικών φορέων και, κυρίως, πρωτοβουλίες από τη μεριά των συνδικάτων… θα το επαναλάβω, πρωτοβουλίες σαν και αυτή της προέδρου του Εργατικού Κέντρου Κατερίνης.

Ποια θα είναι η συνέχεια των δράσεων γύρω από αυτό το ζήτημα…

Εμείς συνεχίζουμε. Ο καθένας και η καθεμιά έχει ευθύνη, ως ενεργός πολίτης, ως εργαζόμενος και ως παραγωγός, ως επιστήμονας ή ως πολιτικός.

Θα ακολουθήσουν εκδηλώσεις από συλλογικούς φορείς σε άλλες πόλεις της επικράτειας, ενώ έπεται ένα σημαντικό ραντεβού στις 25 Ιανουαρίου, όπου το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, πρώτο από τα ελληνικά Πανεπιστήμια, διοργανώνει μια ανοικτή, κεντρική εκδήλωση με θέμα τις “συμφωνίες νέας γενιάς” και τις επιπτώσεις τους. Η εν λόγω πρωτοβουλία δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι μπορεί να συμβάλει στο περαιτέρω άνοιγμα ενός νέου πεδίου πολιτικής και κοινωνικής συζήτησης.